نحوه مواجهه مددکاران‌اجتماعی با مسائل ناشی از کار حرفه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد مددکاری اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 دانشیار مددکاری اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

3 استادیار مددکاری اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

4 دانشیار جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

10.22034/jscc.2023.20075.1077

چکیده

زمینه و هدف: فعالیت مددکاران‌اجتماعی با توجه به گستردگی جامعه هدف و پیچیدگی‌هایی که دارد— به‌عنوان یکی از مهم‌‌ترین حرفه‌های یاری‌رسان در مسیر تغییر و بهبود کیفیت زندگی گروه هدف— همواره با موقعیت‌های تنش‌زا رو‌به‌رو بوده است. در این شرایط، مددکاران اجتماعی برای مقابله با این چالش‌ها، اقداماتی انجام می‌دهند که شناسایی آنها اهمیت دارد. لذا هدف پژوهش حاضر، مطالعه نحوه مواجهه مددکاران‌اجتماعی با مسائل ناشی از انجام کار مددکاری‌اجتماعی است.
 
روش و داده‌ها: این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش نظریه داده‌بنیاد انجام شد. به همین منظور، با روش نمونه‌گیری نظری و هدفمند 20 نفر از مددکاران اجتماعی شاغل در سه موسسه شامل سازمان بهزیستی، کمیته امداد و بیمارستان در شهر همدان انتخاب و مورد مصاحبه نیمه ساختاریافته قرار گرفتند. سپس داده‌های به دست آمده به شیوه کدگذاری نظری در سه سطح کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تحلیل قرار گرفتند.
 
یافته‌ها: از تحلیل داده‌ها شش مقوله اصلی شامل بحران شایستگی، موانع بین فردی مداخله مؤثر، موانع سازمانی، چالش‌های رفتاری مددجویان، راهبردهای کنش و فرسایش روانی و حرفه‌ای استخراج شد. در نهایت مقوله نهایی کنش انفعالی/غیرحرفه‌ای به‌عنوان پاسخ و واکنشی از سوی مددکاران‌اجتماعی به مسائل مرتبط با انجام کار مددکاری‌اجتماعی به دست آمد.
 
بحث و نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد مددکاران اجتماعی بایستی در مواجهه با مسائل ناشی از کار، حرفه‌ای‌تر برخورد کرده و از پیامدهای منفی فرسایش روانی و حرفه‌ای اجتناب نمایند. نتایج این مطالعه می‌تواند در راستای فراهم ساختن بستری جهت پیشگیری از آسیب‌های ناشی از کار برای حرفه‌های یاورانه و مسئولین، کاربردی باشد.
 
پیام اصلی: فرسایش روانی و حرفه‌ای یک مسئله جدی در حرفه‌های یاورانه به‌ویژه مددکاری اجتماعی است که بایستی مورد توجه نظام شغلی قرار گرفته و در جهت تغییر و تحول در رده‌ها و جابجایی‌های شغلی در محیط‌های کاری اقدام لازم از سوی کاربران و مدیران انجام شود. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

How Social Workers Deal with Problems Related to Their Professional Jobs

نویسندگان [English]

  • Samaneh Samadinia 1
  • Seyed Reza Javadian 2
  • Nasrin Babaeian 3
  • Akbar Zare Shahabadi 4
1 MA in Social Work, Department of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
2 Associate Professor in Social Work, Department of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
3 Assistant Professor of Social Work, Department of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
4 Associate Professor of Sociology, Department of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

Background and Aim: Social workers are one of the most important helping professions that aim to change and improve the quality of life for their target groups. However, social work practice is challenging due to the breadth and complexity of the target groups and the issues they face. Therefore, it is important to identify how social workers cope with these challenges. The purpose of this study was to explore how social workers face the issues arising from social work practice.
 
Methods and Data: The study used a qualitative approach based on Grounded Theory design. The participants were 20 social workers working in three institutions in Hamadan, Iran (Social Welfare Organizations, Imam Khomeini Relief Foundation, and hospital). They were selected by theoretical sampling method and interviewed through semi-structured sessions.
 
Findings: The data were analyzed by theoretical coding technique in three stages: open, axial, and selective coding. Six main categories emerged from the data analysis: competency crisis, interpersonal barriers to effective intervention, organizational barriers, strategies for action, client challenges, and psychological and professional erosion. The core category was "passive/unprofessional action" appeard as the social workers' reaction to the problems related to social work practice.
 
Conclusion: The results suggest that social workers should be more professional and proactive when dealing with work-related issues and avoid the negative consequences of psychological and professional erosion. The results of this study can provide a platform for preventing work-related injuries by helping professionals and related officials to change and evolve in their work environments.
 
Key Message: Psychological and professional erosion is a serious issue in social work practice that affects the quality of life of both social workers and their target groups. It should be addressed by both individual and organizational strategies to enhance the professionalism and well-being of social workers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Burnout
  • Competency crisis
  • Organization challenges
  • Work problems
  • Social workers

مراجع

استادی قاضیانی، زینب (1389)، رابطه کمال گرایی و راهبردهای مقابله با فرسودگی شغلی دبیران زن شهر تهران، به راهنمایی صغری ابراهیمی قوام، دانشگاه علامه طباطبایی، پایان نامه کارشناسی ارشد.
اللهیاری، طلعت؛ میری‌بلوچی، عصمت (1388)، میزان رضامندی شغلی مددکاران اجتماعی و عوامل مؤثر برآن در تهران، علوم اجتماعی،  16(41)، 219-193. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17351162.1388.16.44.6.7
اویسی، جمیله؛ سهرابی، یلدا؛ کمالی، محمد اسعد (1387)، سه وجهی کردن مدیریت عملکرد اثربخش، تدبیر، 198: 61-64 http://ensani.ir/fa/article/163434
بابائیان، نسرین؛ راهب، غنچه؛ برهانی، فریبا؛ حاشیه‌باف، عطیه (1398)، عوامل بروز خشونت در روابط حرفه‌ای مددکاران‌اجتماعی، مددکاری اجتماعی،  8(1)، 26-14. http://socialworkmag.ir/article-1-458-fa.html
پرند، اکرم؛ خدایاری فرد، محمد (1386)، استرس و روش‌های مقابله با آن، تهران، دانشگاه تهران.
پروین، ستار؛ حلیمی، صلاح (1394)، عوامل درون‌سازمانی مؤثر بر میزان فرسودگی شغلی (مطالعه موردی: مددکاران اجتماعی شاغل در سازمان بهزیستی استان تهران)، پژوهشنامه مددکاری اجتماعی،  2(6)، 135-101. https://doi.org/10.22054/rjsw.2015.7895
پورصادق، ناصر (1391)، راهبردهای مقابله با فشار روانی و ویژگی‌های شخصیت در تعامل با فرسودگی شغلی کارکنان، مطالعات راهبردی،  3(10)، 96-81. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22286853.1391.3.10.4.5
پیمان، نوشین؛ عزتی‌رستگار، خدیجه (1390)، تأثیر برنامه آموزشی بر مبنای نظریه خودکارآمدی بر مدیریت تنش پرستاران، فصلنامه علمی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند،  9(1)، 9-1.
خلوتی، ملیحه؛ استاد هاشمی، لیلا؛ سعیدی، عبدالهادی؛ قربانی، محمد؛ جوادی، سید محمد حسین؛سبزی خوشنامی، محمد (1399)، خستگی چند بعدی در مددکاران اجتماعی شاغل ایرانی، سلامت کار ایران،  17(84)، 12-1. http://ioh.iums.ac.ir/article-1-3000-fa.html
رضازاده، اکبر؛ خدری، بهزاد؛ راجعیان، محمد (1394)، بررسی میزان فرسودگی شغلی مددکاران اجتماعی ناجا و شناخت عوامل موثر بر آن، مطالعات امنیت اجتماعی،  6(42)، 208-181. https://www.magiran.com/paper/1962627
رنجبر، حسین؛ مجلی، محمد؛ نامدار ارشتناب، حسین (1396)، فرسودگی شغلی پرستاران شاغل در بخش‌های مراقبت ویژه وابسته به مراکز آموزشی و درمانی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال1390، مجله دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه،  5(2)، 61-56. http://jms.thums.ac.ir/article-1-427-fa.html
زارع، احمد (1388)، بررسی میزان فرسودگی شغلی و عوامل موثر بر آن در بین کارکنان شرکت ملی صنایع پتروشیمی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور تهران.
زیوری، سمانه (1390)، بررسی رابطه بین تنیدگی ناشی از محیط کار و فرسودگی شغلی در پرستاران بخش‌های ویژه و عمومی بیمارستان حضرت رسول اکرم تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
سارونی، زهرا (1395)، رابطه شوخ طبعی با راهبردهای مقابله‌ای و فرسودگی شغلی در مدیران دوره ابتدایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه سیستان و بلوچستان.
ساعتچی، محمود (1387)، بهداشت روانی در محیط کار، تهران، ویرایش.
شفیع‌آبادی، عبدالله (1375)، راهنمایی و مشاوره شغلی و نظریه‌های انتخاب شغل،تهران، رشد.
کاویانی، فائزه؛ حسینی، محدثه؛ نظری، علی؛ اکبرزاده، مصطفی؛ حجت، سیدکاوه (1397)، ارتباط ویژگی‌های شخصیتی و طرحواره‌های ناسازگار اولیه بافرسودگی شغلی در درمانگران اعتیاد، مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 10(2)، 113-121. http://dx.doi.org/10.52547/nkums.10.2.113
مؤذنی، رضا؛ میرکاظمی، بهاره؛ کاظمی‌راد، حسن (1392)، بررسی رابطه سبک زندگی و شیوه‌های مقابله با استرس و فرسودگی شغلی در مددکاران اجتماعی استان مرکزی، اصلاح و تربیت،  11(141)، 26-24. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1025554
نادی، آذر؛ خداپناهی، محمدکریم؛ صدق پور بهرام، صالح(1388)، مقایسه شیوه‌های مقابله‌ای دانش آموزان دارای هوش هیجانی بالا و پایین در طبقات مختلف اجتماعی-اقتصادی، روان‌شناسی کاربردی،  3(3)، 59-48. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20084331.1388.3.3.4.9
 نجفی، مینا؛ مفیدی، فرخنده؛ احقر، قدسی (1394)، رابطه‌ی سبک‌های مقابله‌ای و فرسودگی شغلی با عملکرد شغلی مدیران مراکز پیش از دبستان، مطالعات پیش دبستان و دبستان،  1(2)، 22-1. https://soece.atu.ac.ir/article_4131.html
Babaeian, N., Ghoncheh, & Borhani, F. (2021). Explaining the Experiences of Social Workers in Utilizing Professional Capital to Deal with Client Violence. Journal of Qualitative Research in Health Sciences, 10, 143–152. https://doi.org/10.22062/jqr.2021.193615.0
Brown, A. R., LCSW, Walters, J. E., & Jones, A. E. (2019). Pathways to retention: Job satisfaction, burnout, & organizational commitment among social workers. Journal of Evidence-Based Social Work, 16(6), 577–594. https://doi.org/10.1080/26408066.2019.1658006
Du Gas, B. W. (1969). Analysis of certain factors in the deffusion of innovations in nursing practice in the public general hospitals of the province of British Columbia. University of British Columbia. https://doi.org/10.14288/1.0104251
Endler, N. S., & Parker, J. D. A. (1990). State and trait anxiety, depression and coping styles. Australian Journal of Psychology, 42(2), 207–220. https://doi.org/10.1080/00049539008260119
Folkman, S., & Moskowitz, J. T. (2004). Coping: Pitfalls and promise. Annual Review of Psychology, 55(1), 745–774. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.55.090902.141456
Gómez-García, R., Alonso-Sangregorio, M., & Llamazares-Sánchez, M. L. (2020). Burnout in social workers and socio-demographic factors. Journal of Social Work (London, England), 20(4), 463–482. https://doi.org/10.1177/1468017319837886
Gómez-García, R., Bayón-Calvo, S., & Lucas-García, J. (2021). The relationship between burnout and job satisfaction in a sample of Spanish social workers. British Journal of Social Work, 51(8), 3115–3134. https://doi.org/10.1093/bjsw/bcaa150
Griffiths, A., Royse, D., Murphy, A., & Starks, S. (2019). Self-care practice in social work education: A systematic review of interventions. Journal of Social Work Education, 55(1), 102–114. https://doi.org/10.1080/10437797.2018.1491358
Hackman, J. R., & Oldham, G. R. (1975). Development of the job diagnostic survey. The Journal of Applied Psychology, 60(2), 159–170. https://doi.org/10.1037/h0076546
Hombrados-Mendieta, I., & Cosano-Rivas, F. (2013). Burnout, workplace support, job satisfaction and life satisfaction among social workers in Spain: A structural equation model. International Social Work, 56(2), 228–246. https://doi.org/10.1177/0020872811421620
Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping. Springer Publishing.
Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. sage.
Malka, M., Kaspi-Baruch, O., & Segev, E. (2021). Predictors of job burnout among fieldwork supervisors of social work students. Journal of Social Work (London, England), 21(6), 1553–1573. https://doi.org/10.1177/1468017320957896
Powell, T., & Enright, S. (2015). Anxiety and Stress Management. Routledge.
Ravalier, J. M. (2019). Psycho-social working conditions and stress in UK social workers. British Journal of Social Work, 49(2), 371–390. https://doi.org/10.1093/bjsw/bcy023
Robinson, S. E., Roth, S. L., Keim, J., Levenson, M., Flentje, J. R., & Bashor, K. (1991). Nurse burnout: Work related and demographic factors as culprits. Research in Nursing & Health, 14(3), 223–228. https://doi.org/10.1002/nur.4770140309
Sánchez-Moreno, E., de La Fuente Roldán, I.-N., Gallardo-Peralta, L. P., & Barrón López de Roda, A. (2015). Burnout, informal social support and psychological distress among social workers. British Journal of Social Work, 45(8), 2368–2386. https://doi.org/10.1093/bjsw/bcu084
Schilling, E. J., Randolph, M., & Boan-Lenzo, C. (2018). Job burnout in school psychology: How big is the problem? Contemporary School Psychology, 22(3), 324–331. https://doi.org/10.1007/s40688-017-0138-x
Solomonidou, A., & Katsounari, I. (2022). Experiences of social workers in nongovernmental services in Cyprus leading to occupational stress and burnout. International Social Work, 65(1), 83–97. https://doi.org/10.1177/0020872819889386
Strauss, A., & Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Sage Publications, Inc.
Vincent, L., Brindley, P. G., Highfield, J., Innes, R., Greig, P., & Suntharalingam, G. (2019). Burnout Syndrome in UK Intensive Care Unit staff: Data from all three Burnout Syndrome domains and across professional groups, genders and ages. Journal of the Intensive Care Society, 20(4), 363–369. https://doi.org/10.1177/1751143719860391
Vlaeyen, J. W. S. (2014). Psychological flexibility: What theory and which predictions? The Journal of Pain: Official Journal of the American Pain Society, 15(3), 235–236. https://doi.org/10.1016/j.jpain.2014.01.003
Wang, Y., Zhang, H., Lei, J., & Yu, Y. (2019). Burnout in Chinese social work: Differential predictability of the components of the Maslach Burnout Inventory. International Journal of Social Welfare, 28(2), 217–228. https://doi.org/10.1111/ijsw.12339
 
تداوم و تغییر اجتماعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 06 آبان 1402

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار