تجربه سرطان سینه و تغییر خودپنداره، مطالعه‌ای کیفی در بین زنان شهر ساری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

2 دانشیار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

3 استادیار جمعیت‌شناسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

10.22034/jscc.2024.20580.1086

چکیده

زمینه و هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی جامعه‌شناختی معنای سرطان و تبعات اجتماعی و خانوادگی جراحی پستان و قطع عضو در نزد زنان مبتلا به سرطان پستان در شهر ساری است. برخلاف انسان ماقبل مدرن که بیشتر با خطر مواجه بود، در دوره مدرنیته مخاطره نمود بیشتری دارد. از آنجایی که در ادبیات جامعه‌شناختی مخاطره امری برساختی است که در چارچوب گفتمانی شکل می‌گیرد، بررسی بیماری به‌عنوان یک مخاطره از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ چراکه بدین نحو می‌توان بر فشار اجتماعی ناشی از بیماری، بیش از خود بیماری تأکید داشت و به این فهم عمق داد که بیماری در دنیای مدرن فراتر از آسیب‌های جسمانی رفته است.
 
روش و دادهها: با استفاده از روش کیفیِ نظریه زمینه‌ای، 18 نفر از زنان مبتلا به سرطان پستان که تجربه قطع عضو داشته‌اند، انتخاب و در این مطالعه مورد مصاحبه قرار گرفتند. داده‌های گردآوری شده با بهره‌گیری از روش کدگذاری در نظریه زمینه‌ای، مورد تحلیل قرار گرفتند.
 
یافتهها: مقولات اصلی احصاء شده از تحلیل داده‌ها عبارت‌اند از: شوک‌زدگی شناخت و پذیرش، پیشینه وراثتی، ترس و نگرانی، دوراهی پنهان‌سازی-افشا، مواجهه با قضاوت دیگری، احساس شرم، دوگانگی واکنش خانواده، پیامدهای جنسی و تنگنای اقتصاد درمان. در نهایت مقوله، مواجهه دردناک و بازاندیشی در ارتباط با خود و دیگری به‌عنوان مقوله هسته انتخاب شد.
 
بحث و نتیجهگیری: به‌طورکلی یافته‌ها نشان دادند که سرطان پستان نه‌تنها جسم زنان را مورد حمله قرار می‌دهد بلکه بر تصوّر از خود، روابط خانوادگی و ایفای نقش آن‌ها در جامعه نیز تأثیر عمیقی به‌جای می‌گذارد.
 
پیام اصلی: امروزه بیماری فقط محدود به آسیب جسمانی یا روانی نبوده و اثرات اجتماعی گسترده‌تری در قالب فشار اجتماعی دارد؛ اثراتی که ممکن است حتی بر نحوه بهبود بیمار نیز تأثیر داشته باشند. فهم این فشار و رسیدن به درکی عمیق از آن می‌تواند راهکاری برای کاهش پیامدهای آن و همچنین بهبودبخش وضعیت اجتماعی بیماران باشد. این مقاله سعی داشته است، این معضل را در خصوص گروه خاصی از بیماران پیگیر باشد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Breast Cancer Experience and Change in Self-concept among Women: A Qualitative Study in the City of Sari, Iran

نویسندگان [English]

  • Roya Sedaghatgoo 1
  • Hossein Ghodrati 2
  • Shafieh Ghodrati 3
1 M.A in Social Research, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran
2 Associate Professor of Sociology, Department of Social Sciences, Research Center for Geography and Social Studies, Hakim Sabzevri University, Sabzevar, Iran
3 Associate Professor of Demography, Department of Social Sciences, Research Center for Geography and Social Studies, Hakim Sabzevri University, Sabzevar, Iran
چکیده [English]

Background and Aim: The aim of this research is to explore the implications of cancer and the subsequent personal and familial changes resulting from breast surgery and amputation in women with breast cancer in Sari, Iran. In contrast to pre-modern times, where threats and dangers were more direct, the modern era is characterized by a more transparent risk. As risk is conceptualized as a construct shaped within a discourse framework in sociological literature, it is crucial to scrutinize disease as a risk. Doing so allows for a greater emphasis on the social pressures engendered by the disease over the physical affliction, thus deepening our understanding of how disease in the modern context has evolved beyond just physical afflictions.
 
Methods and Data: The study applied the qualitative grounded theory method to interview 18 women who had undergone mastectomy due to breast cancer. The data gathered through interviews and analysis of the data was conducted in accordance with grounded theory's coding procedures.
 
Findings: From the data analysis, the main categories identified are: the initial shock and subsequent acceptance, genetic predispositions, feelings of fear and anxiety, the dilemma between hiding and revealing of disease, confronting others' judgments, the burden of shame, the family's dual reactions, sexual repercussions, and economic constraints. The core category emerged as 'Painful encounter and rethinking in relationships between self and others.'
 
Conclusion: Overall, the results indicate that breast cancer's effects extend beyond the physical, profoundly influencing women's self-identity, familial connections, and societal roles.
 
Key Message: In contemporary times, the ramifications of the disease are not confined to physical or mental distress but include extensive social pressures. Such pressures have the potential to influence the patient's recovery process. A thorough comprehension of this pressure may lead to strategies that alleviate its impact and enhance the patients' social well-being. This study investigates these issues within a particular patient group.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Breast cancer
  • Surgery consequences
  • Mastectomy experience
  • Sari city
آقابخشی، حبیب و راشدی، اسماعیل (1393). حمایت اجتماعی و مقابله با بیماری سرطان، پژوهش‌نامه مددکاری اجتماعی، 1(1)، 38-1. https://doi.org/10.22054/rjsw.2015.631
استرواس، انسلم و کوربین، جولیت (1387). اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه‌ها و شیوه‌ها، (ترجمه بیوک محمدی)، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اصفهانی، پروانه؛ زارع حسینی، سیده محبوبه و شمسایی، منیره (1399). شیوع افسردگی در زنان ایرانی دارای سرطان پستان: متاآنالیز، افق دانش، 26(2)، 173-181. http://doi.org/10.32598/hms.26.2.3207.1
اینانلو، مینا (1395). برساخت بدن: جامعه‌شناسی سبک‌های مدیریت بدن جوانان، تهران: نشر جامعه‌شناسان، چاپ اول.
بک، اولریش (1397). جامعه خطر: به سوی مدرنیته‌ای نوین، (ترجمه رضا فاضل و مهدی فرهمندنژاد)، تهران: نشر ثالث، چاپ اول.
بیکر، ترز ال (1394). نحوه انجام تحقیقات اجتماعی، (ترجمه هوشنگ نایبی)، تهران: نشر نی، چاپ هشتم.
ترنر، برایان (1381). شرق‌شناسی پست‌مدرنیسم و جهانی‌شدن، (ترجمه غلام کیانی و محمدرضا تاجیک)، تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری و فرهنگ گفتمان.
حبیبی، مجتبی؛ سلمانی، خدیجه؛ امانی، امید و رافضی، زهره (1394). مقایسه تجارب معنوی و تاب‌آوری در زنان مبتلا به سرطان پستان تحت پرتودرمانی و همتایان عادی، تحقیقات علوم رفتاری، 14، 50-55. http://rbs.mui.ac.ir/article-1-448-fa.html
خسروی علیا، طیبه و فلاح چای، سیدرضا (1396). بررسی رابطه مقابله زوجی و کیفیت زناشویی در زنان متأهل مبتلا به سرطان پستان در شیراز، فصلنامه بیماری‌های پستان ایران، 10(4)، 59-67. http://ijbd.ir/article-1-667-fa.html
ذکایی، محمدسعید (1386). جامعه‌شناسی جوانان، تهران: نشر نی.
رفائی سعیدی، نسرین، آقامحمدیان شعرباف، حمیدرضا، اصغری ابراهیم آباد، محمدجواد، و کارشکی، حسین. (1397). پیامدهای روان‌شناختی سرطان پستان در ایران: مرور نظام‌مند متون پژوهشی. مجله دانشگاه علوم پزشکی فسا، 8 (4)، 986-999. https://sid.ir/paper/203969/fa
ریتزر، جورج (1379). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، (ترجمه محسن ثلاثی)، تهران: نشر علمی.
ریتزر، جورج و گودمن، داگلاس (1390). نظریه جامعه‌شناسی مدرن، (ترجمه خلیل میرزایی و عباس لطفی‌زاده)، تهران: جامعه‌شناسان، چاپ اول.
سجادی‌هزاوه، محبوبه و خادمی، مژگان (1388). سرطان پستان: یک مطالعه پدیدارشناسی، مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک. 12(1)، 39-29. http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-100-fa.html
سفیری، خدیجه، ودادهیر، ابوعلی، و طالبی اردکانی، سمیه. (1388). برساخت اجتماعی و فرهنگی مساله اجرای مهریه در ایران: (مطالعه کیفی انگیزه‌های زنان شیرازی از به اجرا گذاردن مهریه‌های خود). فصلنامه علوم اجتماعی، 16(44)، 89-121. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17351162.1388.16.44.3.4
عطادخت، اکبر؛ نریمانی، محمد؛ صنوبر، لاله و بشرپور، سجاد (1394). مقایسه اثربخشی تن آرامی پیش‌رونده عضلانی و موسیقی‌درمانی بر کیفیت خواب زنان مبتلا به سرطان پستان، تحقیقات علوم رفتاری، 1(40)، 215-225. http://rbs.mui.ac.ir/article-1-398-fa.html
علاقبند، مریم، ثروت، فرخ لقا، و زارع پور، فاطمه. (1395). بررسی رابطه بین کیفیت زندگی و امید به زندگی در بیماران مبتلا به سرطان پستان. طلوع بهداشت، 15(2 (مسلسل 56) )، 175-185. http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-2205-fa.html
فاضلی، نعمت اله، و فیضی، عادله. (1391). برساخت اجتماعی سرطان سینه: مطالعه موردی زنان مبتلا به سرطان سینه در شهر تبریز. مطالعات اجتماعی- روان‌شناختی زنان (مطالعات زنان(، 10(2 (پیاپی 31))، 51-83. https://doi.org/10.22051/jwsps.2012.1426
فلیک، اووه (1399). درآمدی بر روش تحقیق کیفی، (ترجمه هادی جلیلی)، تهران: نشر نی، چاپ یازدهم.
قربانی کاشانی، یاسمن؛ لطفی کاشانی، فرح؛ اکبری، محمد اسماعیل و وزیری، شهرام (1397). مقایسه رابطه والدگری و خود کارآمد پنداری در زنان مبتلا به سرطان پستان و زنان سالم، علوم روان‌شناختی، 17(66)، 259-270. http://psychologicalscience.ir/article-1-120-fa.html
کریگان، کیت (1396). جامعه‌شناسی بدن، (ترجمه محسن ناصری‌راد)، تهران: نقش و نگار.
گافمن، اروینگ (1386). داغ ننگ، (ترجمه مسعود کیان‌پور)، تهران: نشر مرکز. چاپ اول.
گیدنز، آنتونی (1385). تجدد و تشخص، جامعه و هویت جدید در عصر جدید، (ترجمه ناصر موفقیان)، تهران: نشر نی.
گیدنز، آنتونی (1386). جامعه‌شناسی، (ترجمه حسن چاوشیان)، تهران: نشر نی.
لوبرتون، دیوید. ل (1398). جامعه‌شناسی بدن، (ترجمه ناصر فکوهی)، تهران: ثالث.
لوپز، خوزه و اسکات، جان (1385). ساخت نظریه اجتماعی، (ترجمه حسین قاضیان)، تهران: نشر نی.
مرعشی، طیبه؛ طاهریانفر، زهرا؛ اعتماد، کوروش و رخشا، امین (۱۳۹۷). بررسی کیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان مراجعه‌کننده به بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی 1395، فصلنامه بهداشت، 6 (1)، 1-8. https://doi.org/10.22037/jhf.v6i1.19127
مرکز مدیریت بیماری‌ها، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (1383). گزارش کشوری ثبت موارد سرطانی، تهران: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
هرندی، طیبه؛ انوشه، منیژه؛ غفرانی‌پور، فضل‌الله؛ منتظری، علی؛ احمدی، فضل‌الله؛ محمدی، عیسی و نیک‌نامی، شمس‌الدین (1390). کیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان: یک مطالعه کیفی، پایش، 11(1)، 81-73. http://payeshjournal.ir/article-1-485-fa.html
وب‌سایت جامعه خبری تحلیلی الف (۱۶ بهمن 1401)، آمارهای تلخ از شیوع سرطان در ایران، به نشانی: https://www.alef.ir/news/4011116096.html
Alaloul, E., Elshami, M., Khader, E., Abu Nemer, H., Alhelu, A., Awad, I., Baraka, H., Böttcher, B., & Elessi, K. (2019). Impact of mastectomy on quality of life in female patients with breast cancer in the Gaza Strip: a cross-sectional study. Lancet393, S5. https://doi.org/10.1016/s0140-6736(19)30591-4
Alsanad, H. A., Alrasheed, L. A., Alkharji, R. R., Zin, N. K. M., Alzahrani, A., & Alshareeda, A. T. (2021). The Impact of Mastectomy on Self-Concept and Social Life: Decisional Conflicts for Breast Reconstruction. Journal of Cancer Science and Clinical Therapeutics5(4), 496–511. https://doi.org/10.26502/jcsct.5079133
Bourdieu, P. (2015). Forms of Capital: General Sociology, (Vol 3), Polity Press.
Crossley, N. (1995). Body techniques, agency and intercorporeality: On Goffman’s Relations in Public. Sociology, 29(1), 133–149. https://doi.org/10.1177/0038038595029001009
Glaser, B. G. and Strauss, A. L. (1967). The Discovery of Grounded Theory, Sterategies for Qualitative Research, London: Weidenfeild and Nicolosen.
Kulinski1, W., and Kosno. M. (2021). Quality of Life in Women after Mastectomy, Wiadomości Lekarskie.
López, E. D. S., Eng, E., Randall-David, E., & Robinson, N. (2005). Quality-of-life concerns of African American breast cancer survivors within rural North Carolina: Blending the techniques of photovoice and grounded theory. Qualitative Health Research15(1), 99–115. https://doi.org/10.1177/1049732304270766
Nettleton, S. (1995). Sociology of Health and Illness, London: Cambriding, Polity Press.
Northouse, L.L., Templin, T., Mood, D. and Oberst, M. (1998), Couples' adjustment to breast cancer and benign breast disease: a longitudinal analysis. Psycho-Oncology, 7, 37-48. https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-1611(199801/02)7:1<37::AID-PON314>3.0.CO;2-#
Shariful Islam, S. M., Danneman Purnat, T., Anh Phuong, T., and Froschl, G. (2014). Non-Communicable Diseases (NCDs) in Developing Countries, A Symposium Report, Globalization and Health, 2014, December, https://globalizationandhealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12992-014-0081-9.
Shilling, C. (2003). The Body and Social Theory, London: Sage Publication.
Tarkowska, M., Głowacka-Mrotek, I., Nowikiewicz, T., Monastyrska-Waszak, E., Gastecka, A., Goch, A., & Zegarski, W. (2020). Sexual functioning and self-esteem in women after mastectomy – A single-centre, non-randomised, cross-sectional study. Contemporary Oncology24(2), 106–111. https://doi.org/10.5114/wo.2020.95876
Turner, B. S. (1992). Regulating Bodies: Essays in Medical Sociology, London: Routledge.
Turner, B. S. (2008). The Body and Society: Explorations in Social Theory, London: SAGE Publications Ltd; 3rd edition.
Turner, J. H. (2003). The Structure of Sociological Theory, London: Wadsworth Thomson Learning.
Ussher, J. M., Perz, J., & Gilbert, E. (2012). Changes to sexual well-being and intimacy after breast cancer. Cancer Nursing35(6), 456–465.     https://doi.org/10.1097/ncc.0b013e3182395401