Mediating Role of Students' Social Network Dependence in Explaining the Relationship Between Family Communication Styles and Social Acceptance

Document Type : Original Article

Authors

1 Assistant Professor, Department of Educational Administration, Farhangian University, Tehran, Iran

2 Master of Educational Technology, Islamic Azad University (Yazd Branch), Yazd, Iran

3 PhD Candidate in Educational Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

10.22034/jscc.2024.21458.1107

Abstract

Background and aim: The dependence of adolescents on virtual social networks is a relatively new and expanding phenomenon. In recent years, with the widespread availability of information and communication technologies, it has become a key factor in changing behavioral patterns, drawing the attention of experts in social and behavioral sciences. This study aims to investigate the causal relationship between communication styles and social acceptance, with the mediating role of dependence on social networks among students.
 
Data and method: The present study, which was correlational in nature, utilized structural equation modeling. The statistical population included all fifth-grade male students in Taft city (Yazd Province, Iran) for the 2022-2023 academic year. Data were obtained from the entire population, ensuring that each individual was surveyed and 200 questionnaires were analyzed. The instruments used for data collection were the revised Family Communication Patterns (RFCP) questionnaire by Fitzpatrick and Ritchie (1994), the Social Acceptance Scale by Marlowe and Crown (1960), and the Internet Addiction Questionnaire by Young (1998).
 
Findings: The results showed that dialogue communication style, conformity, and dependence on social networks directly and significantly predict social acceptance. Moreover, the findings revealed that among the two communication styles, only the dialogue communication style can directly, negatively, and significantly predict students' dependence on social networks. Finally, the results indicated that dependence on social networks mediates the relationship between dialogue communication style and social acceptance.
 
Conclusion: The use of effective communication styles and the free exchange of opinions reduce dependence on social networks, thereby enhancing social acceptance.
 
Key Message: To reduce students' dependence on social networks and increase their social acceptance, family counselors should organize workshops on communication styles. Additionally, further research should concentrate on the role of parents, providing them with the necessary training to help improve students' social acceptance and decrease their reliance on social networks.

Keywords

Full Text

مقدّمه و بیان مسأله

منظور از پذیرش اجتماعی، درک فرد از جامعه با توجه به خصوصیات سایر افراد است. پذیرش اجتماعی به نوعی مصداق پذیرش خود است و در پذیرش اجتماعی، فرد نگرش مثبت و احساس خوبی نسبت به خود و زندگی دارد و با وجود ضعف‌ها و ناتوانی‌هایی که دارد همه جنبه‌های خود را می‌پذیرد (Bonaiuto et al., 2024). این سازه برآیند نفوذ اجتماعی، همنوایی، قضاوت اجتماعی و بازخوردهای دیگران است و طبق آن، افراد دوست دارند که بر اساس هنجارهای فرهنگی از خود رفتارهای موردپسند دیگران نشان دهند (Gaede & Rowlands, 2019)؛ زیرا که شامل پذیرش دیگران، اعتماد به دیگران و نگاه محبت‌آمیز به ماهیت انسان است (Hertsberg & Zebrowski, 2016). تا جایی که پذیرش اجتماعی را حرف‌زدن و رفتار مطابق انتظارات دیگران می‌نامند (آوری، علیایی و عطار طوسی، 1401). در شبکه‌های اجتماعی افراد به‌صورت مجازی در ارتباطند، بنابراین پذیرش اجتماعی می‌تواند از آن تأثیر بپذیرد.

فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی نیز امروزه نقشی مؤثر در فرآیند اجتماعی‌شدن در کنار دیگر عوامل همچون خانواده، گروه همسالان، دوستان دارند (Ricciardelli, Quinn & Nackerud, 2020). با وجود مزایای بی‌شمار این تکنولوژی، برخی از مطالعات، پیامدهای نامطلوبی همچون نارسایی هیجانی (Mersin et al., 2020)، تنهایی (Yalçin et al., 2020) و مشکلات روان‌شناختی مانند افسردگی و اضطراب (Keles, McCrae & Grealish, 2020) را برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی شناسایی کرده‌اند که از جمله آسیب‌زاترین مشکلات آن می‌توان به وابستگی به شبکه‌های اجتماعی[1] اشاره کرد (Leung et al., 2020). نوجوانان از مهم‌ترین و آسیب‌پذیرترین کاربران شبکه‌های اجتماعی محسوب می‌شوند، چرا که زمان اوقات فراغت از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و زمان قابل‌توجهی را به استفاده از این شبکه‌ها اختصاص می‌دهند (Opreaa & Stan, 2019).

به بیان امین، هارون رشیدی و کاظمیان‌مقدم (1401) از جمله عواملی که می‌تواند بر وابستگی به شبکه‌های اجتماعی اثر بگذارد، الگوهای ارتباطی خانواده[2] است. الگوهای ارتباطی یکسری کانال‌های ارتباطی خاص است که افراد از طریق آن با هم تعامل دارند و مجموعه این الگوها شبکه ارتباطی خانواده را تشکیل می‌دهند. به عبارتی، انسان‌ها در رابطه‌ها متولد می‌شوند، بعد زندگی می‌کنند و سپس می‌میرند و از این رو ارتباط و تعامل با دیگران از اساسی‌ترین نیازها به شمار می‌رود و انسان به وسیله این ارتباط‌ها نیازهایش از هر نوعی که باشد را برطرف می‌کند و رشد و تکامل می‌یابد (مام صالحی، مرادی، عارفی و یاراحمدی، 1399). هانگ[3] (1999) در پژوهش گسترده‌ای پیامدهای شخصیتی الگوهای ارتباطی (عزت نفس[4]، خودافشایی[5]، خودپایی[6]، میل کنترل[7]، مطلوبیت اجتماعی[8]، کمرویی[9] و جامعه‌پذیری[10]) یادشده را بررسی نمود و نشان داد که بعد گفت‌وشنود، دارای پیامدهای مثبت و بعد همنوایی در بیشتر موارد پیامدهای منفی به دنبال داشته است. در پژوهش‌های دیگری نیز بعد گفت وشنود با حمایت اجتماعی رابطه مثبت و بعد همنوایی با حمایت اجتماعی رابطه منفی (Koerner & Fitzpatrick, 2002) نشان داده‌اند، لذا بررسی و پژوهش در مورد روابط مستقیم و غیرمستقیم این متغیرها بسیار حائز اهمیت است.

در این پژوهش بررسی روابط سبک‌های ارتباطی و پذیرش اجتماعی با نقش واسطه‌ای وابستگی به شبکه‌های اجتماعی را با نگاه به تغییر اجتماعی می‌توان بررسی کرد. اینکه وابستگی به شبکه‌های اجتماعی یا پذیرش اجتماعی یکی از علل تغییر اجتماعی نیز می‌تواند باشد. تغییر اجتماعی می‌تواند در سراسر جامعه یا در درون بخش‌هایی از یک جامعه، همچون گروه‌ها، اجتماع‌ها و مناطق رخ دهد. تغییر اجتماعی می‌تواند علل گوناگونی از جمله تلاش‌های افراد و گروه‌ها برای حل مسائل اجتماعی داشته باشد (McMichael, 2021).

پدیدارشدن تغییرات مهم در جامعه، فرایندی پیچیده است. فهم این تغیرات، مستلزم  بررسی شرایط درون و بیرون جامعه‌ای است که اجازه تغییر را می‌دهند (Diamond, 2011). منابع بالقوه بسیاری برای تغییر اجتماعی وجود دارند. همان‌گونه که پیش از این اشاره شد، فناوری‌های جدید (ابزارها یا روش‌ها) ممکن است در تغییر سهیم باشند (صادقی، 1401).  مثلاً وابستگی به شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به تغییر اجتماعی منجر شود (منتظر قائم و شاقاسمی، 1387).

از سوی دیگر، در سال‌های اخیر و مجازی‌شدن آموزش‌ها، اکثریت دانش‌آموزان به گوشی تلفن همراه (موبایل) دسترسی داشته‌اند و این امر باعث شده بسیاری از این کودکان و نوجوانان ساعات اوقات فراغت خود را نیز سرگرم فضای مجازی یا بازی با گوشی شوند و در نهایت امروزه شاهد وابستگی آنان به فضای مجازی هستیم؛ بنابراین لازم است تحقیقاتی در زمینه شناسایی علل و پیامدهای وابستگی کودکان و نوجوانان به فضای مجازی انجام شود که در این میان با توجه به اهمیت خانواده و نقش مهم سبک‌های ارتباطی در شکل‌گیری شخصیت کودکان، لازم است مطالعاتی در این زمینه انجام شود. از طرفی با توجه به اینکه دانش‌آموزان در آینده عهده‌دار مسئولیت در عرصه‌های مختلف خواهند بود، پذیرفته‌شدن آن‌ها در اجتماع دارای اهمیت بالایی است؛ در نتیجه بررسی نقش اثرگذار سبک‌های ارتباطی، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی و مجازی بر نحوه پذیرش آنان در اجتماع نیازمند ارزیابی دقیق است. بنابراین با توجه به ادبیات پژوهش و تحقیقات اندکی که در این زمینه انجام گرفته است، هدف پژوهش حاضر، بررسی پاسخ به این سؤال است که آیا وابستگی به شبکه‌های اجتماعی در ارتباط با سبک‌های ارتباطی و پذیرش اجتماعی دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی شهرستان تفت  با ضرورت توجه در تغییر اجتماعی نقش واسطه‌ای دارد یا خیر؟

 

ادبیات نظری و تجربی

منظور از پذیرش اجتماعی، درک فرد از جامعه با توجه به ویژگی‌های سایر افراد است. پذیرش اجتماعی شامل اعتماد به خوب‌بودن ذاتی دیگران و نگاه مثبت به ماهیت انسان‌هاست که همگی آن‌ها باعث می‌شوند فرد در کنار سایر اعضای جامعه انسانی، احساس آرامش کند (رمضانی، 1392، به نقل از غفاری چراتی و همکاران، 1400). سازه پذیرش اجتماعی برآیند نفوذ اجتماعی، همنوایی، قضاوت اجتماعی و بازخوردهای دیگران است. یکی از جنبه‌های مهم رفتار اجتماعی متقابل، نفوذ اجتماعی است. مفهوم نفوذ اجتماعی آن است که کسی توان تحت تأثیر قرار دادن دیگران را چه با گفتار و چه با رفتار خود داشته باشد. نفوذ اجتماعی یکی از ویژگی‌های رایج و مشترک زندگی روزمره است و مستلزم آن است که شخص یا گروه برای تغییر نگرش‌ها یا رفتار دیگران، قدرت اجتماعی خود را اعمال کند. به طور کلی، نفوذ اجتماعی سه پیامد رفتاری دارد که عبارت‌اند از: پذیرش، اطاعت و همرنگی. موضوعاتی که در دنیای کنونی با توجه به گسترش روزافزون فناوری‌های ارتباطی و رسانه‌ها اهمیت مضاعفی پیدا کرده است و نقش مهم و کلیدی در ارتباطات دنیای امروزی دارد (زارع‌بیدکی، 1398). همنوایی اجتماعی شامل تعامل مسالمت‌آمیز افراد در یک محیط اجتماعی است (Davison, 2017).

همنوایی یک پدیده اجتماعی قدرتمند است که افراد را تشویق می‌کند تا نظرات و رفتار شخصی خود را تغییر دهند تا با اکثریت مخالف (نسبت بیشتری از اعضای گروه با نظر یا رفتار متناقض) موافقت کنند (Asch, 1951). همنوایی اجتماعی زمانی رخ می‌دهد که افراد در گروه نظر شخصی خود را تغییر داده و با اکثریت موافق باشند (Wijenayake et al., 2020). چنین رفتاری عمدتاً قابل مشاهده است زیرا ما تمایل داریم با گروه‌های اجتماعی خود سازگار باشیم، «دوست داشته شویم» و «درست» باشیم (Deutsch & Gerard, 1955).  قضاوت اجتماعی الگوی پیچیده و تلفیقی است که عوامل شناختی و چندگانه تحولی و اجتماعی در به وجود آمدن آن اثر دارد. این الگو از عوامل عصب‌شناختی اثر می‌پذیرد و دامنه‌ای از تجارب و هیجانات را در برمی‌گیرد. در واقع آنچه را نمی‌توان از رفتار بزرگسال جدا دانست شامل درجه‌ای از قضاوت‌ها است؛ این قضاوت‌ها ممکن است در مورد رفتارهای مربوط به سلامت، رفتارهای خود و دیگران، شغل و کلیه کارهای و اعمال اجتماعی باشد (Volz & Zander, 2014).

 پژوهش‌ها نشان می‌دهد، پذیرش اجتماعی باعث ارتقای سلامت روان، بهزیستی، تاب‌آوری و افزایش تحمل فرد در برابر استرس‌های زندگی می‌گردد (Reinhard et al., 2020)؛ اما گاهی افراد در مسیر ارضای این نیاز بنیادین ناکام می‌شوند. طردشدن، تجربه‌ای دردناک اما بسیار رایج است که زمینه ابتلا یا تداوم بسیاری از اختلال‌های روانی را فراهم می‌کند (Ren, Wesselmann & Williams, 2018). این سازه بر پاسخ‌ها و واکنش‌هایی دلالت دارد که افراد تمایل دارند در اجتماع موردپسند دیگران واقع شوند و مطلوبیت اجتماعی کسب نمایند (Sposato & Hampl, 2018)، لذا از عوامل متعددی تأثیر می‌پذیرند؛ از جمله این عوامل احتمالی می‌توان به وابستگی به شبکه‌های اجتماعی اشاره نمود.

وابستگی به شبکه‌های اجتماعی به استفاده بیش از حد از اینترنت و رایانه، تبلت و گوشی در زندگی که با وابستگی به آن در انجام کارهای روزانه مشکلاتی به وجود می‌آورد و باعث تغیرات اجتماعی نیز می‌شود (Young, 1999). به طور مثال، نور محمدی و محمدی (1392) معتقدند که شبکه‌های اجتماعی مجازی از مهم‌ترین پدیده‌های نوظهور در فضای مجازی است که امکان تشکیل اجتماع‌های مجازی را فراهم می‌کند و به‌عنوان نیروی پیش‌رونده در تغییرات اجتماعی و سیاسی جوامع محسوب می‌شود. آنها نقش فناوری‌ها و ساختارهای نوین رسانه‌ای را در جنبش‌های سیاسی معاصر مهم می‌دانند. باقری و بهادری‌جهرمی (1395) نیز بیان می‌کنند که فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی اینترنتی یکی از مهم‌ترین ابزارها برای تغییرات اجتماعی در بین جوانان است. این فضای مجازی عرصه وسیعی از اطلاعات و نمودهای مختلف معنایی را ایجاد می‌کند و  افراد در مواجهه با این فضا و تکثر منابع دچار تغییرات اجتماعی در زندگی می‌شوند.

شبکه‌های اجتماعی همچون: تلگرام[11]، اینستاگرام[12]، فیسبوک[13]، واتساپ[14] و مانند این‌ها امروزه مورد استفاده بسیاری از افراد دنیا بوده و به طور چشمگیری گسترش یافته است (2017 Tang & Koh,). با دگرگون‌شدن بسترهای زندگی اجتماعی و خانوادگی در عصر حاضر، نمی‌توان از نقش فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی از جمله اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مجازی بر روابط درون خانوادگی و سبک زندگی افراد غافل ماند؛ چرا که حضور و فعالیت در اینترنت و فضای مجازی به یکی از نیازهای روزانه افراد جامعه مبدل شده است (نخشی‌‌پور و ابراهیم‌پور، 1397). اینترنت به‌عنوان ابزاری که ردپای آن در جای‌جای زندگی ما دیده می‌شود، به جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی بشر بدل شده است. همانند سایر تکنولوژی‌ها، این تکنولوژی نیز از سوءاستفاده و یا استفاده ناصحیح مصون نیست (خانجانی، قنبری و نعیمی، 1398). استفاده از این ابزارها به مرور زمان می‌تواند وابستگی و اعتیاد به اینترنت را در پی داشته باشد و حتی سبب تشدید اختلال‌هایی مانند اضطراب و افسردگی شود (سلیمی، حاجی علیزاده، عامری سیاهویی و بهدوست، 1400). با این وجود، نقش بی‌بدیل شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان بستری برای اشتراک دانش، نوآوری و فناوری اجتناب‌ناپذیر است (طبیجی، رزمی و طباطباییان، 1401) و به‌عنوان یکی از کارگزاران اصلی ایجاد تغییرات اجتماعی به شمار می‌آیند (خجسته و میرحسینی، 1397).

از سوی دیگر، اینترنت رسانه‌ای جدید با ماهیتی متفاوت از رسانه‌های پیش از خود است و در عین حال تقریبآ همه آن رسانه‌ها را در خود دارد. اینترنت با خود تغییرات اجتماعی به همراه می‌آورد و این تغییرات بیش از همه در میان جوانان که بیشترین تعداد کاربران اینترنت را تشکیل می‌دهند، رخ می‌دهد. اینترنت در فاصله سال‌های 1380 تا 1385 در ایران رشدی حدود 2500 درصد داشته است. این وضعیت امکان ایجاد یک نسل را در ایران مطرح می‌کند، نسلی که در سال‌های نوجوانی با تکنولوژی‌های نوین ارتباطی آشنا شده و در حال حاضر به سمت سنین میانسالی حرکت می‌کند (منتظر قائم و شاقاسمی، 1387). به طور کلی، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی (گذشته از تأثیرات مثبت یا منفی) با سهمی که در زندگی روزمره کاربران دارد و با درهایی که به روی افراد در زمینه‌های مختلف و غیرقابل دسترس گذشته گشوده است، تغییرات زیادی را در فضای ذهنی و تجارب عینی افراد ایجاد کرده است (محمدی، خوش‌اخلاق و جلالی، 1401). بلومن و دیکانینک[15] (2020) نشان دادند که عوامل مختلفی در استفاده از رسانه‌های اجتماعی توسط نوجوانان نقش دارند که عبارت‌اند از ساختار خانواده (خانواده سالم)، سبک‌های فرزندپروری و درک روابط با کیفیت بالا با والدین. فرنام و قنبرپور گنجاری (1398) و عبدی و درخشانی (1395) نیز نشان دادند که روابط در خانواده، می‌تواند اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی را پیش‌بینی کند.

 پژوهش‌های زیادی نشان می‌دهد عوامل خانوادگی نقش مهمی در شکل‌گیری و ادامه پیدا کردن اعتیاد به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در فرزندان بازی می‌کنند. به‌عنوان نمونه پارک، کیم و چو[16] (2008) نشان دادند که تعاملات خانوادگی و الگوی ارتباطی خانواده[17] با اعتیاد به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی نوجوانان رابطه دارد. مفهوم سبک‌های ارتباطی خانواده منعکس‌کننده چگونگی ارتباط والدین با فرزندان است (Huang, 1999 ، به نقل از عزیزی، حاجی کریمی، حاجی ابراهیم و دینی، 1392). همچنین تزپاتریک و ریچی[18] (1994)، دو بعد سبک ارتباطی گفت‌وشنود[19] و سبک ارتباطی همنوایی[20] را به‌عنوان باورهایی اساسی شناسایی کردند؛ این ابعاد مشخص می‌کنند اعضای خانواده تا چه اندازه‌ای از افکار و احساس‌های خود سخن می‌گویند و آن‌ها را با یکدیگر در میان می‌گذارند. دارینزو، بورسیر و گریفیتس [21] (2019)  نشان دادند در خانواده‌هایی که الگوی ارتباطی گفت‌وشنود نمره بالایی دارد، میزان اعتیاد فرزندان به اینترنت کمتر دیده می‌شود. در سبک گفت‌وشنود، همه اعضای خانواده به بحث و تبادل نظر درباره طیف گسترده‌ای از موضوعات تشویق می‌شوند (Koerner & Fitzpatrick, 2002) و به طور خودانگیخته و پیوسته با یکدیگر تعامل دارند (Fitzpatrick, 2004). این در حالی است که سبک همنوایی بر وابستگی و هماهنگی بین اعضا و اجتناب از تعارض و کشمکش تأکید دارد (Koerner & Fitzpatrick, 2006) و اعضا در جهت یکسان کردن نگرش‌ها، ارزش‌ها و عقاید، تحت فشار قرار می‌گیرند (کشتکاران، 1388).

پژوهش‌ها نشان می‌دهد هریک از این سبک‌ها آثار و پیامدهای خاص خود را دارد (احیاکننده و یوسفی، 1396). به طور مثال، هارون رشیدی و کاظمیان‌مقدم (1401) نشان دادند که الگوهای ارتباطی خانواده، سبک‌های والدگری و شایستگی اجتماعی، می‌تواند بر وابستگی به شبکه‌های مجازی اثر بگذارد. ترابیان، عامری، خسروی و بنی‌جمالی (1399) نیز نشان دادند که سبک فرزندپروری والدین، ساختار و کارکرد خانواده و ویژگی‌های شخصیت و اختلالات روان‌شناختی والدین در اعتیاد نوجوانان به شبکه‌های اجتماعی نقش دارند. فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی اینترنتی یکی از مهم‌ترین ابزارها برای تغییرات اجتماعی در بین جوانان است. این فضای مجازی عرصه وسیعی از اطلاعات و نمودهای مختلف معنایی را ایجاد می‌کند. افراد در مواجهه با این فضا و تکثر منابع دچار تغییرات اجتماعی در زندگی می‌شوند.

باقری و بهادری‌جهرمی (1395) رابطه استفاده از فضای مجازی و تغییرات اجتماعی در میان جوانان را بررسی کردند. نتایج نشان داد استفاده از فضای مجازی، تغییرات اجتماعی را پیش‌بینی می‌کند و بیشترین تأثیر را متغیر مدت زمان استفاده از واتس آپ و کمترین تأثیر را مدت زمان استفاده از تلگرام بر تغییرات اجتماعی داشته‌اند. بنابراین ناخواسته در روند تغییر اجتماعی قرار داریم و شبکه‌‌های مجازی با خود، تغییرات اجتماعی به همراه می‌آورد. منتظر قائم و شاقاسمی (1387) در بررسی اینترنت و تغییر اجتماعی در ایران نشان دادند که گروه‌های اجتماعی مختلف به خصوص جوانان، بنا به ویژگی‌های خاص جامعه ایران، شبکه‌های مجازی را مکان خوبی برای خودابرازی و ایجاد ارتباط یافته‌اند. زنان ایرانی برای دستیابی به اهداف اجتماعی و گروهی خود پابه‌پای مردان و گاهی پیش از آن‌ها از امکانات شبکه‌های مجازی استفاده می‌کنند. اینترنت در ایران امکان نوع خاصی از هنجارشکنی را پدید آورده که امکان برخورد با آن با روش‌های سنتی وجود ندارد. همچنین آنها معتقدند اینترنت باعث ایجاد یک نسل در ایران شده است، لذا با بررسی پژوهش‌ها، پژوهشی که به طور جامع روابط متغیرها را در یک مدل با تأکید بر تغییر اجتماعی بررسی کند، یافت نشد.

 

روش و داده‌های تحقیق

پژوهش حاضر از لحاظ هدف یک تحقیق کاربردی است و از منظر گردآوری داده‌ها در تحقیقات توصیفی جای می‌گیرد و به طور دقیق‌تر پژوهش حاضر از نوع تحقیقات همبستگی از نوع معادلات ساختاری است که در آن روابط میان متغیرهای پژوهش در قالب بررسی مسیرهای یک مدل علّی مورد تحلیل قرار گرفته است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی شهرستان تفت در سال تحصیلی 1402-1401 بودند که تعداد آن‌ها طبق آمار گرفته شده از آموزش و پرورش شهرستان تفت برابر با 225 نفر بود. محققان معتقدند که در پژوهش‌های مدل‌سازی، حداقل حجم نمونه مورد بررسی باید 200 نفر باشد. بنابراین در پژوهش حاضر جهت رسیدن به حجم نمونه مناسب، از روش نمونه‌گیری تمام شماری استفاده شده است. در نهایت بعد از حذف پرسشنامه‌های ناقص تعداد 200 پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ابزار پژوهش شامل:

پرسشنامه تجدیدنظرشده الگوهای ارتباطی خانواده[22] (RFCP) فیتزپاتریک و ریچی[23] (1994): این پرسشنامه توسط فیتزپاتریک و ریچی در سال 1994 طراحی شد و یک ابزار خودسنجی است که میزان موافقت یا عدم‌موافقت پاسخ‌دهنده را با 26 سؤال در دامنه‌ای 5 درجه‌ای مورد سؤال قرار می‌دهد. نمره 4 معادل «کاملاً موافقم» و نمره 0 معادل «کاملاً مخالفم» در نظر گرفته می‌شود. 15 سؤال اول مربوط به جهت‌گیری گفت‌وشنود و 11 سؤال بعدی مربوط به جهت‌گیری همنوایی است. نمره بیشتر در هر بعد به این معنا است که آزمودنی در خانواده خود جهت‌گیری گفت‌وشنود یا همنوایی بیشتری را ادراک می‌کند. این پرسشنامه در دو نسخه متفاوت تهیه شده است. نسخه اول برداشت والدین را از رفتارهای ارتباطی خانواده ارزیابی می‌کند و نسخه دوم برداشت فرزندان را مورد بررسی قرار می‌دهد. به اعتقاد کوئرنر و فیتزپاتریک (2002) این ابزار روایی محتوایی، ملاکی و سازهای خوبی دارد. ضریب پایایی به روش بازآزمایی برای جهت‌گیری گفت‌وشنود 99/0 و برای جهت‌گیری همنوایی در دامنه 73/0 تا 93/0 گزارش شده است. در پژوهش کوروش‌نیا و لطیفیان (1386) اعتبار این ابزار به وسیله ضریب آلفای کرونباخ برای جهت‌گیری گفت‌وشنود 87/0 و برای جهت‌گیری همنوایی 81/0 به دست آمد.

پرسشنامه پذیرش اجتماعی مارلو و کراون[24] (1960): این آزمون دارای ۳۳ عبارت است و آزمودنی باید با انتخاب یکی از گزینه‌های بلی یا خیر موافقت یا مخالفت خود با هر یک از عبارات آن را مشخص کند. پاسخ‌های آزمودنی‌ها با کلید مقیاس تطبیق داده می‌شوند و جمع مطابقت پاسخ‌ها با کلید مقیاس نتیجه کلی را برای هر فرد مشخص می‌کند. نمرات پرسشنامه در بازه صفر الی 33 قرار دارند. نمره بالا نشان‌دهنده پذیرش اجتماعی بالاتر است. کراون و مارلو[25] (1960) روایی محتوایی ابزار را تأیید و پایایی آن را با روش بازآزمایی در چند پژوهش بالاتر از 80/0 گزارش کردند. در ایران، صمدی‌فرد و نریمانی (1396) پایایی آن را با روش آلفای کرونباخ 73/0 گزارش کردند. مقدار آلفای کرونباخ برای پرسشنامه پذیرش اجتماعی در پژوهش غفاری‌چراتی و همکاران (1400) 87/0 به دست آمده است.

پرسشنامه وابستگی به اینترنت یانگ (1998): این پرسش‌نامه توسط یانگ[26] (1998) توسعه و تکامل یافت. این مقیاس یک ارزیابی خودسنجی ۲۰ ماده‌ای بر اساس درجه‌بندی لیکرت برای اندازه‌گیری اعتیاد به اینترنت است. درجه‌بندی آن به‌صورت همیشه (نمره ۵) تا هرگز (نمره صفر) است. دامنه نمرات این آزمون از صفر تا ۱۰۰ است. هرچه نمره فرد بیشتر باشد، وابستگی و اعتیاد او به اینترنت بیشتر است. میزان اعتیاد به اینترنت بر اساس نمرات به چهار طبقه تقسیم‌بندی شد: نمرات صفر تا ۱۹ معمولی، نمرات ۲۰ تا ۴۹ خفیف، نمرات ۵۰ تا ۷۹ متوسط و نمرات ۸۰ تا ۱۰۰ شدید. در پژوهش پیری، امیری مجد، بزازیان و قمری (1398) پایایی آزمون با استفاده از روش آلفای کرونباخ برای کل نمونه ۹۲/۰ محاسبه شد.

 

 

یافته‌ها

میانگین و انحراف متغیرهای پژوهش در جدول 1 نشان داده شده است. همچنین جدول 2  نشان می‌دهد بین الگوی ارتباطی گفت‌وشنود با همنوایی (16/0 = r) و پذیرش اجتماعی (30/0 = r) رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین بین الگوی ارتباطی گفت‌وشنود با وابستگی به اینترنت (24/0- = r) رابطه منفی و معناداری در سطح 01/0 وجود داشت. در نهایت، نتایج نشان داد وابستگی به اینترنت با پذیرش اجتماعی (27/0- = r) رابطه منفی و معناداری دارد. بنابراین با توجه به اطلاعات به دست آمده مشخص شد که داده‌های پژوهش قابلیت اجرا در نرم‌افزارAMOS  را دارند.

 

جدول 1- میانگین و انحراف متغیرهای پژوهش

 

میانگین

انحراف معیار

حداقل

حداکثر

پذیرش اجتماعی

58/17

7/3

6

30

الگوی گفت‌وشنود

89/51

85/11

19

75

الگوی همنوایی

41/35

95/8

11

55

وابستگی به اینترنت

7/52

83/18

20

100

 

جدول 2- ماتریس همبستگی بین متغیرهای پژوهش

 

متغیرها

1

2

3

4

1

الگوی گفت‌وشنود

1

 

 

 

2

الگوی همنوایی

*16/0

1

 

 

3

وابستگی به اینترنت

**24/0-

06/0

1

 

4

پذیرش اجتماعی

**30/0

11/0-

**27/0-

1

01/0 > p **

                                               

در شکل 1، مدل اولیه پژوهش آورده شده است. از آن جا که در این مدل همنوایی به وابستگی به اینترنت از نظر آماری معنادار نبود؛ در مدل نهایی پژوهش این مسیر غیرمعنادار حذف شده است. در شکل 2 مدل نهایی پژوهش آورده شده است.

همان‌طور که در جدول 3  مشاهده می‌شود مسیرهای باقی‌مانده در مدل ساختاری پژوهش حاضر معنادار هستند؛ به طوری که مسیر سبک ارتباطی گفت‌وشنود به وابستگی به اینترنت دارای بتای 27/0-، مسیر وابستگی به اینترنت به پذیرش اجتماعی دارای بتای 20/0-، مسیر سبک ارتباطی همنوایی به پذیرش اجتماعی دارای بتای 18/0- و مسیر سبک ارتباطی گفت‌وشنود به پذیرش اجتماعی دارای بتای 30/0 هستند که همگی در سطح کمتر از 05/0 معنادار می‌باشند. نتایج همچنین نشان داد متغیرهای سبک ارتباطی همنوایی و گفت‌وشنود و وابستگی به اینترنت توانسته‌‌اند 17 درصد از تغییرات متغیر پذیرش اجتماعی را تبیین کنند. در ادامه، ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎداری ﻣﺴﯿﺮ غیرمستقیم، خروجی دﺳﺘﻮر ﺑﻮت اﺳﺘﺮاپ در ﻧﺮم‌افزار AMOS ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ.

 

 

شکل 1- مدل ساختاری اولیه

 

 

شکل 2- مدل نهایی پژوهش

جدول 3- ضرایب استاندارد و غیراستاندارد مسیرهای مستقیم در مدل ساختاری پژوهش

مسیر

ضرایب غیراستاندارد (B)

ضرایب استاندارد (β)

خطای معیار (S.E)

نسبت بحرانی (C.R)

سطح معناداری (P)

گفت‌وشنود

  

وابستگی به اینترنت

5/0-

27/0-

18/0

73/2-

006/0

وابستگی به اینترنت  

  

پذیرش اجتماعی

79/0-

2/0-

3/0

67/2-

007/0

همنوایی

  

پذیرش اجتماعی

37/1-

18/0-

63/0

16/2-

03/0

گفت‌وشنود

  

پذیرش اجتماعی

25/2

3/0

72/0

11/3

001/0

 

همان‌طور که نتایج آزمون بوت استراپ در جدول 4 نشان می‌دهد، وابستگی به اینترنت نقش واسطه‌ای بین سبک ارتباطی گفت‌وشنود و پذیرش اجتماعی برقرار کرده است. در ادامه شاخص‌های برازش مدل ساختاری پژوهش در جدول 5  بررسی شده است. همان‌طور که در جدول 5 مشاهده می‌شود، مدل ساختاری پژوهش از برازش قابل قبولی برخوردار است.

 

جدول 4- ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﻮن ﺑﻮت اﺳﺘﺮاپ ﺑﺮای ﺿﺮاﯾﺐ ﻣﺴﯿﺮ ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ مدل ساختاری

متغیر پیش‌بین

متغیر واسطه

متغیر ملاک

اثر غیرمستقیم

حد پایین

حد بالا

سطح معناداری

گفت‌وشنود

وابستگی به اینترنت

پذیرش اجتماعی

05/0

01/0

10/0

004/0

 

جدول 5-  شاخص‌های برازش مدل ساختاری پژوهش

شاخص‌های برازش

مقدار

نتیجه

CIMIN

3/1775

مطلوب

Df

1030

مطلوب

CIMIN/DF

72/1

مطلوب

P

001/0

قابل اغماض

CFI

90/0

مطلوب

GFI

89/0

مطلوب

PCFI

74/0

مطلوب

RMSEA

06/0

مطلوب

 

بحث و نتیجه‌گیری

هدف پژوهش حاضر، بررسی مدل علّی بین سبک‌های ارتباطی و پذیرش اجتماعی با نقش واسطه‌ای وابستگی به شبکه‌های اجتماعی دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی شهرستان تفت با ضرورت توجه در تغییر اجتماعی بود. همان‌طور که قبلاً گفته شد، سبک‌های ارتباطی، پذیرش اجتماعی و وابستگی به شبکه‌های اجتماعی می‌تواند باعث تغییر اجتماعی شود. تغییر اجتماعی می‌تواند به‌صورت هر دگرگونی بنیادینی در الف) ساختار روابط موجود در جامعه یا بخش‌هایی از آن؛ ب)  فرایندها یا اعمال مشترکی که در زندگی روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ پ) ترکیب جمعیتی (برای مثال، اندازة جامعه یا گروه‌های قومی درون اجتماع)؛ و ت) ارزش‌ها، ایده‌ها و شیوه‌های اندیشیدن اساسی که در جامعه یا بخش‌هایی از آن مسلط هستند، درنظر گرفته شود ((McMichael, 2021.

تغییر اجتماعی را می‌توان به سه نوع دسته‌بندی کرد: تغییر رادیکال، اصلاح‌طلبانه و گذرا. تغییر «رادیکال» (یا بنیادی)، از دگرگونی‌هایی وسیع در ویژگی یا ماهیت اساسی یک جامعه، اجتماع یا گروه تشکیل شده است (Greenwood and Morten, 2006). تغییر رادیکال یا بنیادی، زمانی رخ می‌دهد که افراد در پی راه‌حل‌هایی برای آنچه به‌عنوان مسائل اجتماعی مهم در نظر می‌گیرند، هستند. تغییرات اجتماعی «اصلاح‌طلبانه» تعدیلاتی در جامعه، اجتماع یا گروه هستند که وسعت کمتری داشته و کمتر دگرگون‌کننده هستند. تغییر اجتماعی اصلاح‌طلبانه، از نوعی تلاش‌های متمرکز برای حل موضوعات یا مسائل اجتماعی مشخص، ناشی می‌شود. برخلاف تغییرات رادیکال و اصلاح‌طلبانه، تغییر اجتماعی «گذرا» تغییری است که می‌توان انتظار داشت در فواصل معین رخ داده و به معنی دگرگونی‌ها و تفاوت‌های جزئی است که تأثیری جزئی یا موقتی بر جامعه یا اجزایی از آن  دارند (Harper and  Kevin , 2018) و می‌توان پذیرش اجتماعی و وابستگی به شبکه‌های اجتماعی را نوعی تغییر اجتماعی گذار دانست، همان‌طور که نورمحمدی و محمدی (1392) و باقری و بهادری‌جهرمی (1395) معتقدند که شبکه‌های اجتماعی مجازی به‌عنوان نیروی پیش‌رونده در تغییرات اجتماعی و سیاسی جوامع محسوب می‌‌شود و افراد در مواجهه با این فضا و تکثر منابع، دچار تغییرات اجتماعی در زندگی می‌شوند.

نتایج نقش واسطه‌ای وابستگی به شبکه‌های اجتماعی را تأیید کرد. لازم به توضیح است که به اعتقاد کوئرنر و فیتزپاتریک (2002) جهت‌گیری گفت‌وشنود از طریق تأثیر مثبت بر برون‌گرایی، استفاده از شیوه‌های حل تعارض کارآمد به مهارت‌های ارتباطی قوی‌تر منجر می‌شود تا افراد بتوانند به شیوه‌ای جامعه‌پسند با دیگران ارتباط برقرار کنند. هر قدر افراد در محیط خانواده هیجانات خود را بروز دهند و در ابراز احساسات خود تشویق شوند و بتوانند آزادانه به بحث و تبادل ‌نظر در طیف وسیعی از موضوعات بپردازند می‌توانند از کیفیت زندگی بهتری برخوردار باشند.

بنابراین تقویت بعد گفت‌وشنود منجر به استفاده از شیوه‌های حل تعارض کارآمد و رابطه سالم والد-فرزندی، دوست‌داشتن دیگران، توجه به عواطف و احساسات دیگران، احساس مسئولیت، تبحر در حل مسائل، مهارت‌های ارتباطی قوی‌تر، سطح تاب‌آوری بالاتر و رشد استقلال و قدرت مدیریت موقعیت‌ها بر اساس توانایی‌های شخصی‌شان می‌شود، لذا سبک ارتباطی گفت‌وشنود بر وابستگی به شبکه‌های اجتماعی دانش‌آموزان اثر می‌گذارد و این وابستگی خود موجب می‌گردد تا دانش‌آموزان از انجام کارهای خود صرف‌نظر کنند تا زمان بیشتری را در اینترنت بمانند. صرف‌کردن وقت بیشتر در اینترنت را بر بیرون‌رفتن ترجیح دهند؛ سعی می‌کنند با گذراندن زمان در اینترنت، ذهن خود را از افکار آزاردهنده خلاص کنند و در نهایت این که زندگی بدون اینترنت را ملال‌آور، پوچ و بدون شادی می‌دانند. همچنین آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی با هویت‌های مجازی و غیرواقعی سایرین (در اغلب مواقع، شخصیت‌های دوست‌داشتنی و قابل اعتماد) روبه‌رو می‌شوند، لذا در دنیای واقعی از پذیرش اجتماعی پایینی برخوردار خواهند بود؛ زیرا که در پذیرش اجتماعی افراد، اجتماع و مردم آن را با همه نقص‌ها و جنبه‌های مثبت و منفی باور دارند و می‌پذیرند. در نتیجه می‌توان بیان کرد که وابستگی به شبکه‌های اجتماعی در ارتباط سبک‌های ارتباطی و پذیرش اجتماعی در دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی شهرستان تفت نقش واسطه‌ای دارد.

یافته دیگر نشان داد که سبک ارتباطی گفت‌وشنود به‌صورت مستقیم، مثبت و معنادار پذیرش اجتماعی را در دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی شهرستان تفت پیش‌بینی می‌کند؛ اما سبک ارتباطی همنوایی به‌صورت مستقیم، منفی و معنادار پذیرش اجتماعی را پیش‌بینی می‌کند. این یافته با نتایج پژوهش اکبری، صداقت و ایزدی (1399) و رهسپار، خیر، برزگر و کورش‌نیا (1398) همخوان است. برای تبیین این یافته لازم به توضیح است که در سبک گفت‌وشنود، همه اعضای خانواده به بحث و تبادل‌ نظر درباره طیف گسترده‌ای از موضوعات تشویق می‌شوند (کوئرنر و فیتزپاتریک، 2002) و به طور خودانگیخته و پیوسته با یکدیگر تعامل دارند (فیتزپاتریک، 2004). بدین‌صورت که والدین در سبک ارتباطی گفت‌وشنود، فرزند خود را تشویق می‌کنند تا احساساتش را بیان و ابراز نماید؛ دوست دارند نظر فرزند خود را بشنوند، حتی وقتی که با آن موافق نیستند؛ او را تشویق می‌کنند تا افکار و عقاید آن‌ها را مورد بحث و بررسی قرار دهد. اغلب در خانواده درباره احساسات و عواطفشان صحبت می‌کنند و درباره هر چیزی گفتگوهای طولانی، آسوده و راحتی دارند. این عوامل موجب می‌گردد تا فرزندان به خوب‌بودن ذاتی دیگران، اعتماد نمایند و نسبت به ماهیت انسان‌ها، نگاه مثبت داشته باشند و علاوه بر اعضای خانواده در کنار سایر اعضای جامعه انسانی نیز احساس آرامش نمایند. آن‌ها به این درک رسیده‌اند که افراد به طور کلی سازنده‌اند و همان‌گونه که سلامت روانی شامل پذیرش خود می‌شود، پذیرش دیگران در جامعه هم می‌تواند به سلامت اجتماعی بینجامد. از این رو می‌توان گفت که سبک ارتباطی گفت‌وشنود به‌صورت مستقیم، مثبت و معنادار پذیرش اجتماعی را در دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی شهرستان تفت پیش‌بینی می‌کند.

این در حالی است که سبک ارتباطی همنوایی بر وابستگی و هماهنگی بین اعضا و اجتناب از تعارض و کشمکش تأکید دارد (کوئرنر و فیتزپاتریک، 2006) و اعضا در جهت یکسان‌کردن نگرش‌ها، ارزش‌ها و عقاید، تحت فشار قرار می‌گیرند (کشتکاران، 1388). بدین معنا که در این سبک ارتباطی اغلب پدر و مادرها باید رئیس باشند و همیشه حرف آخر را خودشان می‌زنند و از فرزندشان انتظار دارند دستورات آن‌ها را اطاعت نماید. در مقابل این‌گونه رفتارها، در فرزندان نیز نسبت به توانایی‌های خود برای موفقیت در زندگی، احساس تردید به وجود می‌آید؛ لذا از پذیرش اجتماعی پایینی برخوردارند. از این رو می‌توان گفت سبک ارتباطی همنوایی به‌صورت مستقیم، منفی و معنادار پذیرش اجتماعی را در دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی شهرستان تفت پیش‌بینی می‌کند.

یافته بعدی نشان داد وابستگی به شبکه‌های اجتماعی به‌صورت مستقیم، منفی و معنادار  پذیرش اجتماعی را در دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی شهرستان تفت پیش‌بینی می‌کند، بدین معنا که هرچه وابستگی به شبکه‌های اجتماعی در دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی شهرستان تفت بالاتر باشد، پذیرش اجتماعی آن‌ها پایین‌تر است. این یافته با نتایج پژوهش درستکار (1400) و طباطبایی و راهرو (1394) همخوان است. به طور کلی، شبکه‌های اجتماعی، بستر تعامل طیف گسترده‌ای از افراد با فرهنگ‌ها، اعتقادات و رفتارهای متفاوت است که می‌تواند مغایر با هنجارهای خانواده و حتی جامعه باشد و به تناسب نوع، میزان استفاده و حتی انگیزه و دلایل استفاده از آن‌ها توسط کاربران می‌تواند در پذیرش یا عدم‌پذیرش هنجارهای اجتماعی تأثیرگذار باشد؛ که استفاده نامناسب و افراطی از آن، پذیرش اجتماعی را در آن‌ها کاهش می‌دهد. بدین‌صورت که هنگام مواجهه با دنیای واقعی، کنار آمدن با آدم‌هایی که مخالف عقیده و نظر آن‌ها هستند برای‌شان دشوار است؛ همیشه دوست دارند که کارها تنها مطابق میل خودشان پیش رود و سعی می‌کنند به جای بخشیدن و فراموش کردن، انتقام بگیرند. در نتیجه می‌توان گفت که وابستگی به شبکه‌های اجتماعی بر پذیرش اجتماعی دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی شهرستان تفت اثر مستقیم دارد.

در یافته دیگر نشان داده شده است تنها سبک ارتباطی گفت‌وشنود به‌صورت مستقیم، منفی و معنادار وابستگی به شبکه‌های اجتماعی را در دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی شهرستان تفت پیش‌بینی می‌کند، بدین معنا که هرچه سبک ارتباطی گفت‌وشنود در خانواده افزایش یابد وابستگی به شبکه‌های اجتماعی در دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی شهرستان تفت کاهش می‌یابد. این یافته با نتایج پژوهش امین، هارون رشیدی و کاظمیان‌مقدم (1401)؛ نظری، لطفی و امینی (1399)؛ ترابیان، عامری، خسروی و بنی‌جمالی (1399) و فرنام و قنبرپور گنجاری (1398) همسو است. کوئرنر و فیتزپاتریک (2002) معتقدند در سبک ارتباطی گفت‌وشنود، خانواده‌ها فضای آزاد و راحتی برای شرکت اعضای خانواده در موضوعات مختلف ایجاد می‌کنند.

در چنین خانواده‌هایی، تمام اعضای خانواده آزادانه و راحت به تعامل می‌پردازند و در مورد مسائل مختلف نظر می‌دهند، لذا اعضای خانواده به یکدیگر نزدیک شده و کمتر یکدیگر را به خاطر نظرات مختلف و یا غیرقابل قبول سرزنش می‌کنند. اعضای چنین خانواده‌هایی سعی می‌کنند ارزش‌ها و هدف‌های مشترکی را برگزینند و برای رسیدن به آن‌ها تلاش و کوشش کنند که این امر منجر به ایجاد روابط صمیمانه بیشتری بین اعضا می‌گردد. آن‌ها دوست دارند به جای این که زمان طولانی را به اینترنت اختصاص دهند، از صحبت‌کردن با اعضای خانواده به ویژه والدین‌شان لذت ببرند، هرچند بعضی از اعضای خانواده با یکدیگر موافق نباشند. بنابراین می‌توان گفت سبک ارتباطی گفت‌وشنود به‌صورت مستقیم، منفی و معنادار، وابستگی به شبکه‌های اجتماعی را در دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی شهرستان تفت پیش‌بینی می‌کند. عدم‌کنترل متغیرهـای مـزاحم، نظیـر ویژگی‌های شخصیتی و سبک‌های فرزندپروری آن‌ها ممکن است بـر نتـایج پـژوهش تأثیرگذار باشد.

پیشنهاد می‌شود در آینده، پژوهش‌هایی مشابه با تحقیق حاضر طراحی شود و نقش متغیرهای واسطه‌ای مثل صفات شخصیت، ویژگی‌های جمعیت شناختی مثل وضعیت اقتصادی-اجتماعی و ... مدنظر قرار گیرد. با توجه به یافته‌های پژوهش، پیشنهاد می‌گردد درمان‌گران و مشاوران خانواده با برگزاری کارگاه‌های آموزش سبک‌های ارتباطی، وابستگی به شبکه‌های اجتماعی دانش‌آموزان را کاهش و پذیرش اجتماعی آن‌ها را افزایش دهند. همچنین در پژوهش‌های آتی مطالعات کیفی بر اساس تغییر اجتماعی در متغیرهایی مثل اعتیاد به فضای مجازی، پذیرش اجتماعی و ... انجام گیرد.

 

[1]. Addiction to social networks

[2]. Family Communication Patterns

[3]. Huang

[4]. Self-esteem

[5]. Self-disclosure

[6]. Self-monitoring

[7]. Desirability of control

[8]. Social desirability

[9]. Shyness

[10]. Sociability

 

[11]. Telegram

[12]. Instagram

[13]. Facebook

[14]. Whatsapp

[15]. Bloemen & De Coninck

[16]. Park, Kim & Cho

[17]. Family communication pattern

[18]. Fitzpatrick & Ritchie

[19]. Conversation orientation

[20]. Conformity orientation

[21]. D’Arienzo, Boursier, & Griffiths

[22]. Revised Family Communication Pattern

[23] .Fitzpatrick & Ritchie

[24]. Marlowe-Crowne Social Desirability Scale

[25]. Crowne & Marlowe

[26] .Young

 

 

References

Abdi, H., & Derakhshani, S. (2017). The relationship between family communication patterns, internet addiction and academic adjustment of Ahvaz high school students. Information and Communication Technology in Educational Sciences, 7(26), 39-57. [In Persian], https://srb.sanad.iau.ir/en/Article/1006401
Akbari, F., Sedaghat, M., & Ezadi, M. (2021). The relationship between coping styles and social acceptance with verbal communication skills of housewives in Tehran. Journal of Psychology New Ideas, 7(11), 1-8. [In Persian],  http://jnip.ir/article-1-482-fa.html
Amin, S., Haroon Rashidi, H., & Kazemian Moghadam, K. (2022). Investigating parenting styles and family relationship patterns with addiction to virtual networks: the mediating role of social competence in Dezful city students. The Women and Families Cultural-Educational, 17(58), 133-157. [In Persian],  https://cwfs.ihu.ac.ir/article_207166.html
Asch, S.E. (1951). Effects of group pressure upon the modification and distortion of judgments. In H. Guetzkow (Ed.), Groups, Leadership and Men; Research in Human Relations (pp. 177–190). Carnegie Press. https://psycnet.apa.org/record/1952-00803-001
Avari, N., Olyayi, Z., & Attaretusi, S. M. (2022). A comparative study comparing self-efficacy and social acceptance in mothers of hyperactive children with marital satisfaction. Journal of New Advances in Psychology, Educational Sciences and Education, 5(48), 44-55. [In Persian],  https://jonapte.ir/fa/showart-11a181f2c84e0f2f670106a96c06ffd3
Azizi, S., Hajikarimi, A. A., Hajiebrahim, S., & dini, A. (2013). Examining the relationship between communication styles of families and the pre-purchase decision making process of teenagers. Journal of Applied Sociology, 24(1), 191-208. [In Persian],  https://jas.ui.ac.ir/article_18298.html
Bagheri, H., & Bahadori Jahromi, S. (2016). Investigating the relationship between the use of virtual space and social changes among young people (surveyed by students of Bandar Abbas Islamic Azad University). Social Science Studies, 2(3), 56-67.  [In Persian]  http://www.uctjournals.com/farsi/archive/socials/1395/autumn/19.pdf
Bloemen, N., & De Coninck, D. (2020). Social media and fear of missing out in adolescents: The role of family characteristics. Social Media Society, 6(4), 121-136. https://doi.org/10.1177/2056305120965517
Bonaiuto, M., Mosca, O., Milani, A., Ariccio, S., Dessì, F., & Fornara, F. (2024). Beliefs about technological and contextual features drive biofuels’ social acceptance. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 189(Part A), 113867. https://doi.org/10.1016/j.rser.2023.113867
Crowne, D.P., & Marlowe, D. (1960). A new scale of social desirability independent of psychopathology. Journal of Consulting Psychology, 24(4), 349–354. https://doi.org/10.1037/h0047358 
D’Arienzo, M.C., Boursier, V., & Griffiths, M.D. (2019). Addiction to social media and attachment styles: A systematic literature review. International Journal of Mental Health and Addiction, 17(4), 1094-1118. https://doi.org/10.1007/s11469-019-00082-5
Davison, R.M. (2017). Facilitating Social Harmony Through ICTs. In: Choudrie, J., Islam, M., Wahid, F., Bass, J., Priyatma, J. (eds) Information and Communication Technologies for Development. ICT4D 2017. IFIP Advances in Information and Communication Technology, vol 504. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-59111-7_1
Deutsch, M., & Gerard, H.B. (1955). A study of normative and informational social influences upon individual judgment. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 51(3), 629–636. https://doi.org/10.1037/h0046408
Diamond, J.  (2011). Collapse: How Societies Choose to Fail or Succeed. New York: Viking.
Dorostkar, M. (2021). Investigating the relationship between social acceptance and self-discipline and its levels with internet addiction in students. 1st International Conference on New Ideas in Jurisprudence, Law and Psychology. [In Persian] https://civilica.com/doc/1621732
Ehyakonandeh, M., & Yousefi, F. (2017). Relationship between Family Communication Patterns and Adjustment to University: Mediating Role of Coping Strategies. Journal of Family Research, 13(2), 273-291.  https://jfr.sbu.ac.ir/article_97561.html
family communication patterns instrument. Journal of Family Research, 3(12), 855-875.  [In Persian], https://jfr.sbu.ac.ir/article_95009.html
Farnam, A., & Ghanbarpoor, M. (2020). The role of family relationship patterns and psychosocial atmosphere students' mobile network-based addiction classroom.  Journal of Educational Psychology Studies, 17(37), 121-144. [In Persian] https://jeps.usb.ac.ir/article_5165.html
Fitzpatrick, M.A. & Ritchie, L.D. (1994). Communication schemata within the family: Multiple perspectives on family interaction, Human Communication Research, 20(3), 275-301. https://doi.org/10.1111/j.1468-2958.1994.tb00324.x
Fitzpatrick, M.A. (2004). The family communication patterns theory: Observations on its development and application, The Journal of Family Communication, 4(3/4), 167-179. https://doi.org/10.1080/15267431.2004.9670129
Gaede, J., & Rowlands, I.H. (2019). The value of multiple perspectives: Problem-solving and critique in the evaluation of social acceptance research-A response to M. Wolsink. Energy Research & Social Science, 48, 262-268. https://doi.org/10.1016/j.erss.2018.12.007
Ghaffari Cherati, A. A., Ghannadzadehghan, H. A., Hasanzadeh, R., & Abbasi, G. (2021). The impact of acceptance and commitment therapy on social acceptance and loneliness of women, Quarterly Journal of Family and Research, 18(2), 107-120. [In Persian]  https://qjfr.ir/article-1-1914-en.html
Greenwood, D.J., and Morten, L. (2006). Introduction to Action Research: Social Research for Social Change. 2nd ed. Thousand Oaks, CA: Sage.
Harper, C.L., and Kevin, T.L. (2018). Exploring Social Change: America and the World. 7th ed. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall, https://www.amazon.com/Exploring-Social-Change-America-World/dp/1138054801
Hertsberg, N., & Zebrowski, P. M. (2016). Self-perceived competence and social acceptance of young children who stutter: Initial findings. Journal of Communication Disorders, 64, 18-31. https://doi.org/10.1016%2Fj.jcomdis.2016.08.004
Huang, L. N. (1999). Family communication patterns and personality characteristics. Academic Research Library, 47(2), 230-244. https://doi.org/10.1080/01463379909370136
Keles, B., McCrae, N., Grealish, A. (2020). A systematic review: the influence of social media on depression, anxiety and psychological distress in adolescents. International Journal of Adolescence and Youth, 25(1), 79-93. https://doi.org/10.1080/02673843.2019.1590851
Keshtkaran, T. (2009). The relationship between family communication patterns and resilience in students of Shiraz University. Knowledge and Research in Applied Psychology, 11(39), 43-55. [In Persian],  https://sanad.iau.ir/en/Journal/jsrp/Article/892050
Khanjani, M., Ghanbari, F., & Naeimi, E. (2019). Investigating the Relationship between Family Function, Attachment Style and Parenting Styles with Internet Addiction in Adolescents. Counseling Culture and Psycotherapy, 10(37), 121-142. [In Persian] https://doi.org/10.22054/qccpc.2019.26576.1655
Khojasteh, S., & Mirhosseini, S. A. (2019). The relationship of social networking with mental health and national and religious identity of secondary students of district 1 in Kerman. Sociology of Education, 4(2), 99-112. [In Persian],  https://www.iase-jrn.ir/article_43737.html
Koerner, A. F., & Fitzpatrick, M. A. (2002). Communication in intact families. In A. L. Vangelisti (Ed.), Handbook of Family Communication (pp. 177–195). Lawrence Erlbaum Associates Publishers. https://psycnet.apa.org/record/2004-00165-008
Koerner, A. F., & Fitzpatrick, M. A. (2002). Toward a theory of family communication. Communication Theory, 12(1), 70-91. http://dx.doi.org/10.1093/ct/12.1.70
Koerner, A. F., & Fitzpatrick, M. A. (2006). Family Communication Patterns Theory: A Social Cognitive Approach. In D. O. Braithwaite & L. A. Baxter (Eds.), Engaging theories in family communication: Multiple perspectives, (p. 50-65). Sage Publications. https://doi.org/10.4135/9781452204420.n4
Koroshnia, M., & Latifian, M. (2007). An investigation on validity and reliability of revised
Mam Salehi, H., Moradi, O., Arefi, M., & Yarahmadi, Y. (2020). Mediating role of communication patterns in relationship between self-differentiation and sexual satisfaction. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 26(2), 154-169. [In Persian], http://dx.doi.org/10.32598/ijpcp.26.2.3099.1 
McMichael, P. (2021). Development and Social Change: A Global Perspective. 4th ed. Thousand Oaks, CA: Pine Forge Press.
Mersin, S., İbrahimoğlu, Ö, Saray, Kılıç, H., Bayrak, Kahraman, B. (2020). Social media usage and alexithymia in nursing students. Perspectives in Psychiatric Care, 56(2), 401-408. https://doi.org/10.1111/ppc.12448
Mohammadi, E., Khosh Akhlagh, H., & Jalali, E. (2022). Qualitative study of psychological-cultural and social problems of addiction to virtual networks and the Internet on the marital relations of couples in Isfahan. Counseling Culture and Psycotherapy, 13(50), 275-303.  [In Persian], https://doi.org/10.22054/qccpc.2022.64283.2815 
Montazerghaem, M., & Shaghasemi, E. (2008). Internet and social change in Iran: A meta-analytical study emphasizing the youth generation. Iranian Journal of Sociology, 9(3-4), 120- 142. [In Persian], http://www.jsi-isa.ir/article_21814.html  
Nakhshipour, E., & Ebrahimpoor, D. (2018). The relationship between the amount of presence and activity in cyberspace with the degree of marital adjustment among married men and women referring to Urmia counseling centers.  Journal of Women and Studies of Family 10(39), 133-153. [In Persian] https://sanad.iau.ir/en/Journal/jwsf/Article/665431?jid=665431
Naseri, S., & Piri, S. (2018). Grounded theory: a method for scientific and practical study of development and social change. Journal of Iranian Social Development Studies, 9(4), 7-20. [In Persian], https://sanad.iau.ir/Journal/jisds/Article/821477
Nazari, M., Lotfi, M., & Amini, M. (2021). The mediating role of emotion regulation difficulties in the relationship between family communication patterns with tendency toward high-risk behaviors and internet addiction. Rooyesh-e-Ravanshenasi / Psycological Journal, 9(11), 65-76. [In Persian],  https://frooyesh.ir/article-1-2333-en.html
Noormohammadi, M., & Mohammadi, R. (2013). The Role of Cyber Social Network in Egyptian Revolution. Political and International Research, 5(14), 139-162. [In Persian] https://sanad.iau.ir/en/Journal/pir/Article/552031?jid=552031
Opreaa, C & Stan, Andree, A. (2019). Adolescents' perceptions of online communication. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 46, 4089–4091. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.06.204
Park, S. K., Kim, J. Y., & Cho, C. B. (2008). Prevalence of Internet addiction and correlations with family factors among South Korean adolescents. Adolescence, 43(172), 895-909. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19149152
Piri, Z., Amiri Majd, M., Bazzazian, S., & Ghamari, M. (2019). The mediating role of coping strategies in the relationship of difficulties in emotion regulation with internet addiction among college students. Internal Medicine Today, 26(1), 38-53. [In Persian], http://dx.doi.org/10.32598/hms.26.1.3108 
Rahsepar, T., Khayer, M., Barzegar, M., & Kouroshnia, M. (2020). The Mediating Role of Social Acceptance and Emotional Schemain Relationship betweenFamily Communication Patterns and Academic Motivation in High School Students of Second Grade. Psychological Models and Methods, 10(38), 59-76. https://jpmm.marvdasht.iau.ir/article_4235.html
Reinhard, M. A., Dewald-Kaufmann, J., Wüstenberg, T., Musil, R., Barton, B. B., Jobst, A., & Padberg, F. (2020). The vicious circle of social exclusion and psychopathology: A systematic review of experimental ostracism research in psychiatric disorders. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 270(5), 521-532. https://doi.org/10.1007/s00406-019-01074-1
Ren, D., Wesselmann, E. D., & Williams, K. D. (2018). Hurt people hurt people: Ostracism and aggression. Current Opinion in Psychology, 19, 34-38. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2017.03.026
Ricciardelli, LA., Quinn, AE., Nackerud, L. (2020). Human behavior and the social media environment: Group differences in social media attitudes and knowledge among US social work students. Social Work Education, 1(1), 1-19. https://doi.org/10.1080/02615479.2020.1805427
Sadeghi, R. (2022). Population, Development and Social Changes. Interdisciplinary Studies in the Humanities, 14(4), 5-6. [In Persian], https://doi.org/10.22035/isih.2022.410
Salimi, H., Hajializade, K., Ameri Siahoui, M., & Behdost, P. (2021). Investigating the role of Corona stress mediators in relationship between internet addiction and marital and family conflict and violence. Counseling Culture and Psycotherapy, 12(45), 95-116. [In Persian], https://doi.org/10.22054/qccpc.2020.53954.2480
Samadifar, H. R., & Narimani, M. (2018). The relationship between understanding interaction, support and social acceptance with bullying in boys' highschools. Journal of Social Psychology, 12(45), 83-94. [In Persian] https://sanad.iau.ir/en/Journal/psychology/Article/924497
Sposato, R. G., & Hampl, N. (2018). Worldviews as predictors of wind and solar energy support in Austria: Bridging social acceptance and risk perception research. Energy Research & Social Science, 42, 237-246. https://doi.org/10.1016/j.erss.2018.03.012
Tabatabaei, S.H., & Rahrou, L. (2015). Comparison of social acceptance and mental health in students with and without internet addiction. Second International Conference on Behavioral Sciences and Social Studies. [In Persian],  https://civilica.com/doc/522121
Tabiji, Z., Razmi, Z., & Tabatabaiyan, S. H. (2022). The impact of social networks in promoting innovation (A case study of nanotechnology). System Engineering and Productivity, 2(3), 97-112. [In Persian],  https://systems.eyc.ac.ir/article_243418.html
Tang, C.S.K., & Koh, Y.Y.W. (2017). Online social networking addiction among college students in Singapore: Comorbidity with behavioral addiction and affective disorder. Asian Journal of Psychiatry, 25(9), 175-178. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2016.10.027
Torabian, L., Ameri, F., Khosravi, Z., & Banijamali, S. S. (2020). An investigation of the role and function of the family in adolescents' addiction to social networks: a qualitative study. Quarterly Journal of Family and Research, 17(2), 171-189. [In Persian],  https://qjfr.ir/article-1-1505-en.html
Volz, K. G., & Zander, T. (2014). Primed for intuition?, Neuroscience of Decision Making, 1, 26-34.  http://dx.doi.org/10.2478/ndm-2014-0001
Wijenayake, S., Van Berkel, N., Kostakos, V., & Goncalves, J. (2020). Quantifying the effect of social presence on online social conformity. Proceedings of the ACM on Human-Computer Interaction, 4(CSCW1), 1-22. https://doi.org/10.1145/3392863
Yalçin, I., Özkurt, B., Özmaden, M., Yagmur, R. (2020). Effect of smartphone addiction on loneliness levels and academic achievement of Z Generation. International Journal of Psychology and Educational Studies, 7(1), 208-214. https://doi.org/10.17220/ijpes.2020.01.017
Young, K.S. (1999). Internet Addiction: Evaluation and Treatment. Bristish Medicine Journal/ BMJ, 319: 9910351.  https://doi.org/10.1136/sbmj.9910351
Zare Bidoki, F. (2020). Social influence and its impact on the lives of community members. 1th International Conference on Sustainable Development and Psychology Health. [In Persian], https://civilica.com/doc/998255    
Journal of Social Continuity and Change (JSCC)
Volume 3, Issue 1
September 2024
Pages 259-283

Files

Share

How to cite

Statistics