عوامل اجتماعی و فرهنگی تعیین‌کننده نگرش به زندگی مجردی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه خوارزمی)

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

10.22034/jscc.2025.22490.1191

چکیده

زمینه و هدف: در جامعه ایران، طی سالیان اخیر رفتارها و نگرش‌های جوانان در زمینه‌های ازدواج و همسرگزینی تغییرات چشمگیری را تجربه کرده است. پژوهش حاضر، نگرش دانشجویان دانشگاه خوارزمی نسبت به زندگی مجردی و عوامل فرهنگی و اجتماعی مؤثر بر آن را مورد مطالعه قرار می‌دهد.

روش و داده‌ها: روش پژوهش کمی است. داده‌های پژوهش با استفاده از تکنیک پیمایش و ابزار پرسشنامه گردآوری شده است. جامعه آماری تحقیق، دانشجویان دانشگاه خوارزمی بوده‌اند که 400 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفتند.

یافته‌ها: برمبنای یافته‌ها، متغیرهای «پایبندی به آموزه‌های دینی»، «پایبندی به ارزش‌های خانواده»، «اعتماد اجتماعی»، «فردگرایی» و «مسئولیت‌پذیری اجتماعی» به‌عنوان متغیرهای اثرگذار بر نگرش به زندگی مجردی شناسایی شدند. یافته‌ها نشان داد که 26 درصد از تغییرات نگرش به زندگی مجردی تحت تأثیر عوامل اجتماعی- فرهنگی قرار دارد. فردگرایی به‌عنوان مهم‌ترین عامل با ضریب بتای 230/0 شناسایی شد، درحالی‌که پایبندی به ارزش‌های خانوادگی و مسئولیت اجتماعی نیز تأثیر معنی‌داری با جهات مختلف داشتند.

بحث و نتیجه‌گیری: ارزش‌های خانوادگی و پایبندی به آموزه‌های دینی، نقش مهمی در شکل‌گیری نگرش‌های مثبت به ازدواج دارند. از سوی دیگر، افزایش فردگرایی، به تغییر در انتخاب‌های زندگی مجردی منجر شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که اگرچه سنت‌های دینی و خانوادگی همچنان بر تمایل به ازدواج تأثیرگذارند، اما گسترش فردگرایی، که خود متأثر از فضای مجازی است، به‌عنوان یکی از عوامل مهم تغییرات ارزشی جامعه ایران، نگرش‌های دانشجویان را به سمت پذیرش سبک زندگی مجردی سوق می‌دهد.

پیام اصلی: نگرش جوانان به زندگی مجردی نشان‌دهنده تغییرات عمیق در ارزش‌ها و باورهای اجتماعی است که تحت تأثیر عوامل مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی قرار دارد. این نگرش‌ها نه تنها بر تصمیم‌گیری‌های فردی تأثیر می‌گذارند بلکه می‌توانند بر ساختارهای اجتماعی و الگوهای خانوادگی نیز اثرگذار باشند. شناخت این نگرش‌ها برای برنامه‌ریزی‌های اجتماعی و فرهنگی ضروری است تا بتوان به نیازها و دغدغه‌های جوانان پاسخ داد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Socio-Cultural Determinants of Attitudes Toward Single Life Among Iranian Students (A Study of Kharazmi University Students)

نویسندگان [English]

  • Zeinab Kaveh Firouz 1
  • Reza Safari-Shali 2
  • Zahra Khadem Hoseini 3
1 Associate Professor, Department of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, Kharazmi University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, Kharazmi University, Tehran, Iran
3 Master’s Student in Social Sciences Research, Department of Sociology, Faculty of Literature and Humanities, Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Background and Aim: In recent years, Iranian society has witnessed significant changes in young people’s behaviors and attitudes regarding marriage and partner selection. The present study examines the attitudes of Kharazmi University students toward singlehood and the cultural and social factors influencing these attitudes.

Data and Method: This study employs a quantitative research design. Data were collected using a survey questionnaire administered to a sample of 400 students from the target population of Kharazmi University.

Findings: The results indicate that the variables of adherence to religious teachings, commitment to family values, social trust, individualism, and social responsibility are influential factors shaping attitudes toward singlehood. The findings demonstrate that 26 percent of the variance in attitudes toward singlehood is explained by socio-cultural factors. Individualism emerged as the most significant predictor (β = 0.230), while commitment to family values and social responsibility also had significant effects in different directions.

Conclusion: Family values and adherence to religious teachings play an important role in fostering positive attitudes toward marriage. Conversely, the rise of individualism has contributed to shifts in life choices toward singlehood. The findings show that although religious and familial traditions still influence the desire to marry, the growing prevalence of individualism—largely shaped by virtual and digital environments—is a key driver of value change in Iranian society, steering students' attitudes toward accepting a single lifestyle.

Key Message: Young people’s attitudes toward singlehood reflect profound shifts in social values and beliefs, influenced by a confluence of cultural, social, and economic factors. These attitudes not only shape individual life choices but also have the potential to impact broader social structures and family patterns. Understanding these perspectives is essential for social and cultural planning aimed at addressing the needs and concerns of the younger generation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Singlehood
  • Socio-cultural factors
  • Individualism
  • Social responsibility
  • Commitment to family values

مراجع

آزاد ارمکی، تقی. (۱۳۸۶). جامعه‌شناسی خانواده ایرانی. انتشارات سمت.
اقامتی گشتی، رضا؛ کنعانی، محمدامین؛ و عباداللهی، حمید. (۱۳۹۳). چالش‌های زندگی مجردی در شهر رشت [پایان‌نامه کارشناسی ارشد منتشرنشده]. دانشگاه گیلان.
اقدام پور، رضا؛ کشتی آرای، نرگس؛ و اسماعیلی، رضا. (۱۳۹۵). تجارب زیسته دانشجویان از مسئولیت‌پذیری اجتماعی در دانشگاه. مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، ۷(۱۴)، ۲۳۷-۲۶۴. https://www.icsa-journal.ir/article_99706.html
حیدری زرگوش، معصومه؛ و نجفی، احسان. (۱۳۹۶). تحلیل جامعه‌شناسی تجرد قطعی جوانان ایرانی [ارائه مقاله]. چهارمین کنفرانس بین المللی روانشناسی، علوم تربیتی و مطالعات اجتماعی، تهران، ایران. https://civilica.com/doc/662898
زارع، بیژن؛ سراج زاده، حسین؛ حبیب پور گتابی، کرم؛ و مداحی، جواد. (۱۳۹۹). زیست مجردی جوانان: مسئله ای اجتماعی- فرهنگی (رویکردی تحلیلی مبتنی بر آرای ژان بودریار و ریچارد سنت). مسائل اجتماعی ایران، ۱۱(۲)، ۹۷-۱۲۳. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.24766933.1399.11.2.10.1
سراج زاده، سید‌حسین؛ رفعت‌جاه، مریم؛ و علی آبادی، عذرا. (۱۳۹۲). مطالعه پدیده تک زیستی در نمونه ای از دختران شهر تهران [پایان‌نامه کارشناسی ارشد منتشرنشده]. دانشگاه خوارزمی.
سرایی، حسن؛ و اوجاقلو، سجاد. (۱۳۹۲). مطالعه نسلی تغییر ارزش ازدواج در ایران، مطالعه موردی: زنان شهر زنجان. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، ۵(۴)، ۱۹-۴۱. https://www.sid.ir/paper/231851/fa
شعیبی، محیا. (۱۴۰۰). تبیین میزان رابطه فردگرایی افراطی با همبستگی اجتماعی در شهروندان تهرانی. تغییرات اجتماعی-فرهنگی، ۱۸(۷۰)، ۸۸-۹۶. https://doi.org/10.30495/jscc.2021.690271
شهانواز، سارا؛ و اعظم آزاده، منصوره. (۱۳۹۸). شناسایی و تحلیل پیش ران‌های موثر بر تجرد در ایران. مسائل اجتماعی ایران، ۱۰(۲)، ۱۵۷-۱۹۱. http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3164-fa.html
صادقی، آسیه. (۱۳۹۳). مقایسه سبک زندگی، مسئولیت‌پذیری و رغبت به ازدواج در دانشجویان دختر و پسر [پایان‌نامه کارشناسی ارشد منتشرنشده]. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شاهرود.
عباسی، آمنه؛ و رضاپور، داریوش. (۱۴۰۴). فراتحلیل عوامل مرتبط با تغییر ارزش‌های خانوادگی و نگرش به طلاق و ازدواج در ایران. تداوم و تغییر اجتماعی، ۴(۲)، ۳۱۱-۳۴۸. https://doi.org/10.22034/jscc.2024.21880.1142
عسگری، محبوبه؛ جهانبخش، اسماعیل؛ و محمدی، اصغر. (۱۳۹۹). سبک زندگی و فردگرایی زنان در شیراز. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، ۱۸(۲)، ۲۱۶-۲۳۰. http://sjsph.tums.ac.ir/article-1-5891-fa.html
کارگرفلاح، ام البنین؛ و پوریوسفی، حمید. (۱۳۹۶). بررسی عوامل موثر بر گرایش جوانان به زندگی مجردی و تجرد قطعی. پژوهش‌های جامعه‌شناختی، ۱۱(۲)، ۵۳-۷۵. https://sanad.iau.ir/journal/soc/Article/537283?jid=537283
کاوه‌ فیروز، زینب؛ و صارم، اعظم. (۱۳۹۶). بررسی تأثیر مؤلفه‌های سبک زندگی بر نگرش دختران مجرد درباب ازدواج (مطالعة شاغلان دانشگاه علوم پزشکی شیراز). مسائل اجتماعی ایران، ۸(۱)، ۷۳-۹۵. http://jspi.khu.ac.ir/article-1-2722-fa.html
مروت، بروز؛ دهقان، حسین؛ و امید، حسنعلی. (۱۳۹۹). عوامل موثر بر تمایل به ادامه زندگی مجردی در بین جوانان شهر قم. مطالعات جمعیتی، ۶(۱)، ۶۷-۸۹. https://jips.nipr.ac.ir/article_119889.html
مسیحی، مهدی؛ کلدی، علیرضا؛ و مهدوی، محمدصادق. (۱۳۹۹). تحلیل جامعه‌شناختی فردگرایی در بین زنان و مردان و عوامل مرتبط با آن (مطالعه موردی: افراد ۳۰ سال به بالای شهر شیراز). زن و جامعه، ۱۱(۳)، ۲۴۳-۲۵۸. https://www.sid.ir/paper/1000216/fa
نمازی، آسیه. (۱۳۹۷). نگرش جوانان به ازدواج و ایجاد پدیده تجرد در ایران: یک مرور توصیفی [ارائه مقاله]. یازدهمین همایش دانشجویی تازه‌های علوم بهداشتی کشور، تهران، ایران. https://civilica.com/doc/801804
نیکخواه، هدایت الله؛ فانی، مریم؛ و اصغرپور ماسوله، احمدرضا. (۱۳۹۶). سنجش نگرش دانشجویان نسبت به ازدواج و عوامل مؤثر در آن. جامعه‌شناسی کاربردی، ۲۸(۳)، ۹۹-۱۲۲. https://doi.org/10.22108/jas.2017.21711
Abbasi, A., & Rezapour, D. (2025). Change in marriage and divorce attitudes and family values in Iran: A meta-analysis of key factors. Journal of Social Continuity and Change, 4(2), 311-348. [In Persian]. https://doi.org/10.22034/jscc.2024.21880.1142
Apostolou, M., O, J., & Esposito, G. (2020). Singles’ reasons for being single: Empirical evidence from an evolutionary perspective. Frontiers in Psychology, 11, 746. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00746
Askari, M., Jahanbakhsh, E., & Mohamadi, A. (2020). Lifestyle and individualism of women in Shiraz, Iran. School of Public Health and Institute of Public Health Research, 18(2), 216-230. [In Persian]. http://sjsph.tums.ac.ir/article-1-5891-fa.html
Azad Armaki, T. (2007). Sociology of Iranian family. Samt Publications. [In Persian].
Chou, H. T. G., & Edge, N. (2012). "They are happier and having better lives than I am": The impact of using Facebook on perceptions of other's lives. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 15(2), 117-121. http://dx.doi.org/10.1089/cyber.2011.0324
Cohen, S., & Wills, T. A. (1985). Stress, social support, and the buffering hypothesis. Psychological Bulletin, 98(2), 310–357. https://doi.org/10.1037/0033-2909.98.2.310
Eghamati Gashti, R., Kanaani, M. A., & Ebadollahi, H. (2014). Challenges of single life in Rasht city [Unpublished master's thesis]. University of Guilan. [In Persian].
Eghdampour, R., Keshtiaray, N., & Esmaili, R. (2016). Student's lived experiences of social responsibility in the university. Journal of Higher Education Curriculum Studies, 7(14), 237-264. [In Persian]. https://www.icsa-journal.ir/article_99706.html
Falkingham, J., Demey, D., Berrington, A., & Evandrou, M. (2012, June 13-16). The demography of living alone in mid-life: A typology of solo-living in the United Kingdom [Paper presentation]. European Population Conference, Stockholm, Sweden. https://doi.org/10.1057/pt.2011.15
Ferguson, S. J. (2000). Challenging traditional marriage: Never married Chinese and Japanese American women. Gender and Society, 14(1), 136–159. https://doi.org/10.1177/089124300014001008
Goode, W. J. (1963). World revolution and family patterns. The Free Press.
Goode, W. J. (2000). Trust and social capital: The role of social networks in the formation of trust. Journal of Sociology, 36(2), 123–145.
Heidari Zargoush, M., & Najafi, E. (2017). Sociological analysis of definitive singleness of Iranian youth [Paper presentation]. 4th International Conference on Psychology, Educational Sciences, and Social Studies, Tehran, Iran. [In Persian]. https://civilica.com/doc/662898
Inglehart, R. (1977). The silent revolution: Changing values and political styles among Western publics. Princeton University Press.
Inglehart, R. (1997). Modernization and post modernization: Cultural, economic, and political change in 43 societies. Princeton University Press.
Inglehart, R., & Baker, W. E. (2000). Modernization, cultural change, and the persistence of traditional values. American Sociological Review, 65(1), 19–51.
Kargar Fallah, U. B., & Pouryousefi, H. (2017). Investigating factors affecting youth's tendency towards single living and definitive singleness. Sociological Researches, 11(2), 53-75. [In Persian]. https://sanad.iau.ir/journal/soc/Article/537283?jid=537283
Kavehfirouz, Z., & Sarem, A. (2017). Effect of lifestyle factors on single girls’ attitude toward marriage: A study on female employees of Shiraz Medical School. Social Problems of Iran, 8(1), 73-95. [In Persian]. http://jspi.khu.ac.ir/article-1-2722-fa.html
Kislev, E. (2019). The social acceptance of singlehood: A comparative study of singlehood in the U.S. and Israel. Journal of Comparative Family Studies, 50(1), 1–20. https://doi.org/10.1525/9780520971004
Lesthaeghe, R. (2010). The unfolding story of the second demographic transition. Population and Development Review, 36(2), 211–251. https://doi.org/10.1111/j.1728-4457.2010.00328.x
Markus, H. R., & Kitayama, S. (1991). Culture and the self: Implications for cognition, emotion, and motivation. Psychological Review, 98(2), 224–253. https://doi.org/10.1037/0033-295X.98.2.224
Masihi, M., Kaldi, A., & Mahdavi, M. S. (2020). Sociological analysis of individualism among women and men and related factors (Case study: Individuals over 30 in Shiraz). Women and Society, 11(3), 243-258. [In Persian]. https://www.sid.ir/paper/1000216/fa
Morovat, B., Dehghan, H., & Omid, H. (2020). Factors affecting the desire to continue living single among the youth of Qom. Iranian Population Studies, 6(1), 67-89. [In Persian]. https://jips.nipr.ac.ir/article_119889.html
Namazi, A. (2018). Youth's attitude towards marriage and the emergence of singleness in Iran: A descriptive review [Paper presentation]. 11th Student Conference on New Developments in Health Sciences, Tehran, Iran. [In Persian]. https://civilica.com/doc/801804
Nikkhah, H., Fani, M., & Asgharpour Masouleh, A. R. (2017). Students' attitude towards marriage and factors affecting it. Applied Sociology, 28(3), 99-122. [In Persian]. https://doi.org/10.22108/jas.2017.21711
Sadeghi, A. (2014). Comparison of lifestyle, responsibility, and willingness to marry in female and male students [Unpublished master's thesis]. Islamic Azad University, Shahroud Branch. [In Persian].
Saraei, H., & Oghajloo, S. (2013). Generational study of changing marriage values in Iran, Case study: Women in Zanjan city. Journal of Iranian Social Development Studies, 5(4), 19-41. [In Persian]. https://www.sid.ir/paper/231851/fa
Serajzadeh, S. H., Rafatjah, M., & Aliabadi, A. (2013). A study of the phenomenon of single living among a sample of girls in Tehran city [Unpublished master's thesis]. Kharazmi University. [In Persian].
Shahanavaz, S., & Azam Azadeh, M. (2019). Identifying and analyzing key factors affecting singleness in Iran. Social Problems of Iran, 10(2), 157-191. [In Persian]. http://jspi.khu.ac.ir/article-1-3164-fa.html
Sho'aibi, M. (2021). Explaining the relationship between extreme individualism and social cohesion among Tehran citizens. Socio-Cultural Changes, 18(70), 88-96. [In Persian]. https://doi.org/10.30495/jscc.2021.690271
Sperry, L. (2015). Mental health and mental disorders: An encyclopedia of conditions, treatments, and well-being (Vols. 1-3). ABC-CLIO. https://doi.org/10.5040/9798400684814
Van de Kaa, D. J. (1987). Theories of fertility decline: A review. Population Studies, 41(1), 1-30. https://doi.org/10.1111/j.1728-4457.2010.00328.x
Zare, B., Serajzadeh, S. H., Habibpour Gatabi, K., & Maddahi, J. (2020). Single youth life: A socio-cultural problem (an analytical approach based on the views of Jean Baudrillard and Richard Sennett). Social Problems of Iran, 11(2), 97-123. [In Persian]. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.24766933.1399.11.2.10.1
تداوم و تغییر اجتماعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 02 دی 1404

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار