پریشانی روان‌شناختی سالمندان ایرانی و عوامل مرتبط با آن در دوران همه‌گیری کووید-19

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جمعیت‌شناسی، گروه پردازش داده‌ها و اطلاع‌رسانی، پژوهشکده آمار، تهران، ایران

2 دانشیار گروه جمعیت شناسی دانشگاه تهران و موسسه تحقیقات جمعیت کشور، و مرکز پژوهش های سلامت مبتنی بر مشارکت جامعه، دانشگاه علوم پزشکی تهران

10.22034/jscc.2024.22087.1159

چکیده

زمینه و هدف: همه‌گیری کووید-19 با تغییر در کیفیت و سبک زندگی، اختلال در عملکرد نهادهای اجتماعی و همچنین چالش‌های متعدد اقتصادی و اجتماعی و بهداشتی همراه بود. در این راستا، این مقاله به بررسی پریشانی روان‌شناختی سالمندان و عوامل مرتبط با آن در ایران در بستر کووید-19 پرداخت.

روش و داده‌ها: در این مطالعه از داده‌های پیمایش ملّی تأثیرات اقتصادی، اجتماعی، جمعیتی و سلامت روان کووید-19 که در زمستان  1399 اجرا شده، استفاده شده است. تعداد نمونه مورد بررسی در این پیمایش 2489 سالمند 60 ساله و بالاتر بوده است که به شیوه نمونه‌گیری احتمالی چندمرحله‌ای انتخاب شدند و اطلاعات با استفاده از پرسشنامه محقق‌ساخته و به روش تلفنی از آن‌ها گردآوری شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد نیمی از سالمندانی به سبب ایجاد شرایط تنش‌زای همه‌گیری کووید-19 اضطراب را تجربه نموده‌اند. احساس ناآرامی و بی‌قراری، و احساس افسردگی و غمگینی به‌ترتیب در رده‌های دوم و سوم مؤلفه پریشانی روان‌شناختی در بین سالمندان قرار دارد. نتایج تحلیل چندمتغیره نشان داد با کنترل متغیرهای اقتصادی-اجتماعی و جمعیتی مورد بررسی، کووید-19بیشترین رابطه و اثرگذاری با پریشانی روان‌شناختی سالمندان داشته است.

بحث و نتیجه‌گیری: مواجهه با موقعیت‌های تنش‌زای روانی همچون کووید-19 تأثیر قابل‌توجهی در اختلال در سلامت روان سالمندان دارد. به‌منظور کاهش مخاطرات اجتماعی و سلامت روان سالمندان ناشی از همه‌گیری کووید-19، کاهش تبعیض سنی و افزایش حمایت اجتماعی به‌ویژه از گروه‌های آسیب‌پذیر سالمندان پیشنهاد می‌شود.

پیام اصلی: همه‌گیری کووید-19، علمکرد ساختارهای حمایتی و سلامت روانی یکی از آسیب‌پذیرترین گروه‌های اجتماعی، یعنی سالمندان، را در ایران به چالش کشید و با گسستن پیوندهای اجتماعی، تنش و پریشانی روان‌شناختی گسترده‌ای را برای آنان به همراه داشت. با این اوصاف، بازنگری در سیاست‌های حمایتی و افزایش حمایت اجتماعی از سالمندان امری ضروری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Psychological Distress among Iranian Older Adults and Its Correlates During the COVID-19 Pandemic in Iran

نویسندگان [English]

  • Mohammad Shiri 1
  • Rasoul Sadeghi 2
1 Assistant Professor, Department of Data Processing and Information, the Statistical Research and Training Center, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Demography, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, & National Institute for Population Research & Community Based Participatory Research Center, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
چکیده [English]

Background and Aim: The COVID-19 pandemic has resulted in profound changes in lifestyle and quality of life, posing challenges across various dimensions of society, the economy, and health. This study aims to assess the psychological distress experienced by older adults during the pandemic in Iran.

Data and Method: Data for this study were drawn from the "National Survey on the Economic, Social, Demographic, and Mental Health Impacts of COVID-19," conducted in 2020 by the Statistical Research Institute. The sample comprised 2,489 older adults aged 60 and above, selected through multi-stage probability sampling. Data were collected through telephone interviews.

Findings: The results indicated that half of the participants experienced anxiety due to the stressful circumstances brought by the COVID-19 pandemic. Feelings of restlessness and unease ranked second, while depression and sadness were reported as the third most common forms of psychological distress among the elderly. Multivariable analysis revealed that COVID-19 had the most substantial effect on psychological distress, even after controlling for economic, social, and demographic factors.

Conclusion: Confronting psychological stressors, such as those presented by COVID-19, significantly impacts the mental health of older adults. To reduce social risks and mental health challenges resulting from the pandemic, it is recommended to reduce age discrimination and increase social support, particularly for vulnerable populations like older adults.

Key Message: The COVID-19 pandemic, along with changes in quality of life, disruptions to social institutions, and the development of social-psychological stressors, significantly impacts the mental health of older adults and causes psychological distress.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Psychological distress
  • Anxiety
  • Depression
  • Mental health
  • COVID-19
  • Older adults

مراجع

آقاجانی، طاهره؛ عزتی فرد، اکرم؛ علایی جنت مکان، ماهرخ؛ صلحی، مهناز؛ فروغان، مهشید؛ و قهرمان زاده، ندا. (۱۴۰۳). بررسی تأثیر احساس تنهایی بر سلامت روان سالمندان تحت پوشش مرکز بهداشت غرب تهران: یک مطالعه مقطعی. پایش، ۲۳(۲)، ۲۲۱-۲۳۱. http://dx.doi.org/10.61186/payesh.23.2.221
اخوان عبیری، فاطمه؛ شعیری، محمدرضا؛ و غلامی فشارکی، محمد. (۱۳۹۸). رابطه سبک دلبستگی و پریشانی روان‌شناختی باتوجه به نقش واسطه‌ای ذهن آگاهی. فیض، ۲۳(۱)، ۸۹-۱۰۱. https://feyz.kaums.ac.ir/article-1-3691-fa.html 
ارباب، اسماعیل؛ کهرازهی، مجید؛ عباسی، حمیدرضا؛ و خزایی، عبدالحکیم. (۱۴۰۲). بررسی و مدیریت آثار روان‌شناختی شیوع بیماری کووید-۱۹ بر سلامت روان دانش‌آموزان در دوران پساکرونا: یک مطالعه مروری. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، ۲۲(۱۰)، ۱۱۰۵-۱۱۲۰. http://dx.doi.org/10.61186/jrums.22.10.1105
براتی، مجید؛ فتحی، یداله؛ سلطانیان، علیرضا؛ و معینی، بابک. (۱۳۹۱). بررسی وضعیت سلامت روانی و رفتارهای ارتقاء‌دهنده سلامتی در سالمندان شهر همدان. مراقبت پرستاری و مامایی ابن سینا، ۲۰(۳)، ۱۲-۱۹. http://nmj.umsha.ac.ir/article-1-1118-fa.html
تنهای رشوانلو، فرهاد؛ کارشکی، حسین؛ امانی، مریم؛ اسفندیاری، سعیده؛ و ترکمنی، مرضیه. (۱۳۹۸). ویژگی‌های روانسنجی مقیاس فشار روانی کسلر (K6) بر اساس نظریه کلاسیک آزمون و سوال-پاسخ. مجله علوم پزشکی رازی، ۲۶(۱۱)، ۲۰-۳۳. http://rjms.iums.ac.ir/article-1-5208-en.html
رازقی نصرآباد، حجیه بی‌بی؛ و رشیدی، فریبا. (۱۴۰۲). سلامت جسمی و روانی سالمندان در بستر گذار ساختار سنی جمعیت:‌ مطالعه‌ای در شهرستان خرم‌آباد. تداوم و تغییر اجتماعی، ۲(۱)، ۴۵-۶۷. https://doi.org/10.22034/jscc.2023.19135.1046
زنجری، نسیبه؛ کلانتری بنادکی، سیده زهرا؛ صادقی، رسول؛ و دلبری، احمد. (۱۴۰۳). آینده‌پژوهی چالش‌ها و پیشران‌های سالخوردگی جمعیت در ایران: رویکرد تحلیل سناریو. سالمند: مجله سالمندی ایران، ۱۹(۲)، ۲۵۸-۲۷۵. https://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-2649-fa.html
شهیاد، شیما؛ و محمدی، محمدتقی. (۱۳۹۹). آثار روان‌شناختی گسترش بیماری کووید-۱۹ بر وضیعت سلامت روان افراد جامعه: مطالعه مروری. طب نظامی، ۲۲(۲)، ۱۸۴-۱۹۲. http://dx.doi.org/10.30491/JMM.22.2.184
مرادی، میلاد؛ نواب، الهام؛ شریفی، فرشاد؛ نمدی، بهاره؛ و رحیمی‌دوست، مهزیار. (۱۴۰۰). مروری بر اثرات پاندمی کووید-۱۹ بر سالمندان. سالمند: مجله سالمندی ایران، ۱۶(۱)، ۲-۲۹. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-2138-fa.html
مرتضوی، صالحه؛ افتخاراردبیلی، حسن؛ محمد، کاظم؛ و درعلی بنی، رضا. (۱۳۹۰). سلامت روان سالمندان شهرکرد و ارتباط آن با عوامل جمعیتی و اجتماعی. پایش، ۱۰(۴)، ۴۸۵-۴۹۲. http://payeshjournal.ir/article-1-502-en.html
مرکز آمار ایران. (۱۴۰۰). پیش بینی جمعیت و متوسط رشد سالانه کل کشور در دوره های پنج ساله از سال 1396 تا 1430 با شش سناریو فروض باروری. مرکز آمار ایران.  https://amar.org.ir/statistical-information/statid/28512 
نوربالا تفتی، احمدعلی؛ فتحی آشتیانی، علی؛ نیکنام، محمدحسین؛ امامی رضوی، سیدحسن؛ رمضانخانی، علی؛ و خیام‌زاده، مریم. (۱۳۹۹). همه‌گیری ‌کووید-۱۹ و اثر آن بر سلامت روان. فرهنگ و ارتقاء سلامت، ۴(۴)، ۴۲۶-۴۳۵. http://ijhp.ir/article-1-342-en.html
Aghajani, T., Ezatifard, A., Alaei JanatMakan, M., Solhi, M., Foroughan, M., & GhahremanZadeh, N. (2024). Exploring the impact of loneliness on mental health among elderly in West Health Center of Tehran, Iran. Payesh, 23(2), 221-231. [In Persian]. http://dx.doi.org/10.61186/payesh.23.2.221
Akhavan-Abiri, F., Shairi, M. R., & Gholami-Fesharaki, M. (2019). The relationship between attachment style and psychological distress considering the mediating role of mindfulness. Feyz Medical Sciences Journal, 23(1), 89-101. [In Persian]. https://feyz.kaums.ac.ir/article-1-3691-fa.html
Andersson, G., Berg, M., Riper, H., Huppert, J. D., & Titov, N. (2020). The possible role of internet-delivered psychological interventions in relation to the COVID-19 pandemic. Clinical Psychology in Europe, 2(3), Article e3941. https://doi.org/10.32872/cpe.v2i3.3941
Arbab, I., Kahrazehi, M., Abbasi, H., & Khazaei, A. (2023). Investigating and managing the psychological effects of the COVID-19 pandemic on the mental health of students in the post-Covid 19 period: A review study. Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences, 22(10), 1105-1120. [In Persian]. http://dx.doi.org/10.61186/jrums.22.10.1105
Bafail, D. A. (2022). Mental health issues associated with COVID-19 among the elderly population: A narrative review. Cureus, 14(12), Article e33081. https://doi.org/10.7759/cureus.33081
Banerjee, A. K. (2022). You sneeze, and the markets are paranoid: The fear, uncertainty and distress sentiments impact of the COVID-19 pandemic on the stock–bond correlation. Journal of Risk Finance, 23(5), 652–668. https://doi.org/10.1108/JRF-04-2022-0095
Barati, M., Fathi, Y., Soltanian, A. R., & Moeini, B. (2012). Mental health condition and health promoting behaviors among elders in Hamadan. Avicenna Journal of Nursing and Midwifery Care, 20(3), 12-19. [In Persian]. http://nmj.umsha.ac.ir/article-1-1118-fa.html
Budiman, D., Nurlaela, N., Setiawaty, V., & Chu, C. (2023). Lessons learned from COVID-19 to better address future threats to global health security: A critical analysis of experts perspectives. Global Biosecurity, 5(1). https://doi.org/10.31646/gbio.204
Chan, C. M. H., Ng, S. L., In, S., Wee, L. H., & Siau, C. S. (2021). Predictors of psychological distress and mental health resource utilization among employees in Malaysia. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(1), Article 314. https://doi.org/10.3390/ijerph18010314
Cullen, M., & Whiteford, H. (2001). The interrelations of social capital with health and mental health. Commonwealth of Australia. https://www.researchgate.net/publication/37629339_The_Interrelations_of_Social_Capital_with_Health_and_Mental_Health
Eichenbaum, M. S., Rebelo, S., & Trabandt, M. (2020). The macroeconomics of epidemics (NBER Working Paper No. 26882). National Bureau of Economic Research. https://doi.org/10.3386/w26882
Fadila, D. E. S., Ibrahim, F. M., & El-Gilany, A. H. (2021). Psychological distress among older adults during COVID-19 pandemic: Prevalence and associated factors. Geriatric Nursing, 42(5), 1077–1083. https://doi.org/10.1016/j.gerinurse.2021.06.008
Flores, E. C., Fuhr, D. C., Bayer, A. M., Lescano, A. G., Thorogood, N., & Simms, V. (2018). Mental health impact of social capital interventions: A systematic review. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 53(2), 107–119. https://doi.org/10.1007/s00127-017-1469-7
Garfin, D. R., Silver, R. C., & Holman, E. A. (2020). The novel coronavirus (COVID-2019) outbreak: Amplification of public health consequences by media exposure. Health Psychology, 39(5), 355–357. https://doi.org/10.1037/hea0000875
Gebeyehu, D. T., East, L., Wark, S., & Islam, M. S. (2023). A systematic review of the direct and indirect COVID-19's impact on food security and its dimensions: Pre-and post-comparative analysis. BMC Public Health, 23(1), Article 2298. https://doi.org/10.1186/s12889-023-17104-6
Horwitz, A. V. (2009). An overview of sociological perspectives on the definitions, causes, and responses to mental health and illness. In T. L. Scheid & T. N. Brown (Eds.), A handbook for the study of mental health: Social contexts, theories, and systems (pp. 6–19). Cambridge University Press.
Kalia, P., Behal, B., Kaur, K., & Mehta, D. (2024). Impact of COVID-19 on education in India: Stakeholders' voice. Benchmarking: An International Journal, 31(1), 243–264. https://doi.org/10.1108/BIJ-11-2021-0665
Kessler, R. C. (1979). Stress, social status, and psychological distress. Journal of Health and Social Behavior, 20(3), 259–272. https://doi.org/10.2307/2136450
Mabitsela, L. (2003). Exploratory study of psychological distress as understood by Pentecostal pastors [Master's thesis, University of Pretoria]. UPSpace. http://hdl.handle.net/2263/30114
Matud, M. P., López-Curbelo, M., & Fortes, D. (2019). Gender and psychological well-being. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(19), Article 3531. https://doi.org/10.3390/ijerph16193531
Mazza, M. G., De Lorenzo, R., Conte, C., Poletti, S., Vai, B., Bollettini, I., Melloni, E. M. T., Furlan, R., Ciceri, F., Rovere-Querini, P., & Benedetti, F. (2020). Anxiety and depression in COVID-19 survivors: Role of inflammatory and clinical predictors. Brain, Behavior, and Immunity, 89, 594–600. https://doi.org/10.1016/j.bbi.2020.07.037
McKenzie, K., Whitley, R., & Weich, S. (2002). Social capital and mental health [Editorial]. The British Journal of Psychiatry, 181(4), 280–283. https://doi.org/10.1192/bjp.181.4.280
Mirowsky, J., & Ross, C. E. (2002). Depression, parenthood, and age at first birth. Social Science & Medicine, 54(8), 1281–1298. https://doi.org/10.1016/s0277-9536(01)00096-x
Mirzaei, M., & Sadeghi, R. (2023). Iran’s demographic transition and its potential for development. Middle East Critique, 32(4), 523–533. https://doi.org/10.1080/19436149.2023.2270347
Moradi, M., Navab, E., Sharifi, F., Namadi, B., & Rahimidoost, M. (2021). The effects of the COVID-19 pandemic on the elderly: A systematic review. Salmand: Iranian Journal of Ageing, 16(1), 2-29. [In Persian]. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-2138-fa.html
Mortazavi, S. S., Eftekhar Ardebili, H., Mohamad, K., & Dorali Beni, R. (2011). Assessing the mental health status of elderly in Shahrekord and relationship with sociodemographic factors. Payesh, 10(4), 485-492. [In Persian]. http://payeshjournal.ir/article-1-502-en.html
Nicola, M., Alsafi, Z., Sohrabi, C., Kerwan, A., Al-Jabir, A., Iosifidis, C., Agha, M., & Agha, R. (2020). The socio-economic implications of the coronavirus pandemic (COVID-19): A review. International Journal of Surgery, 78, 185–193. https://doi.org/10.1016/j.ijsu.2020.04.018
Noorbala Tafti, A., Fathi Ashtiani, A., Niknam, M., Emami Razavi, S. H., Ramezankhani, A., & Khayamzadeh, M. (2021). COVID-19 epidemic and mental health. Iranian Journal of Health and Promotion, 4(4), 426-435. [In Persian]. http://ijhp.ir/article-1-342-en.html
Osman, M. E. (2020). Global impact of COVID-19 on Education Systems: The emergency remote teaching at Sultan Qaboos University. Journal of Education for Teaching, 46(4), 463–471. https://doi.org/10.1080/02607476.2020.1802583
Prime, H., Wade, M., & Browne, D. T. (2020). Risk and resilience in family well-being during the COVID-19 pandemic. American Psychologist, 75(5), 631–643. https://doi.org/10.1037/amp0000660
Rahman, M. A., Rahman, S., Wazib, A., Arafat, S. M. Y., Chowdhury, Z. Z., Uddin, B. M. M., Rahman, M. M., Bahar Moni, A. S., Alif, S. M., Sultana, F., Salehin, M., Islam, S. M. S., Cross, W., & Bahar, T. (2021). COVID-19 related psychological distress, fear and coping: Identification of high-risk groups in Bangladesh. Frontiers in Psychiatry, 12, Article 718654. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2021.718654
Razeghi Nasrabad, H. B., & Rashidi, F. (2023). Physical and mental health status of the elderly in the context of age structural transition: A study in Khorramabad, Iran. Journal of Social Continuity and Change, 2(1), 45-67. [In Persian]. https://doi.org/10.22034/jscc.2023.19135.1046
Shahaj, O., Ksinan Jiskrova, G., Bobák, M., Pikhart, H., & Ksinan, A. J. (2023). Psychological distress among older adults during the first wave of SARS-CoV-2 pandemic: Survey of Health, Ageing, and Retirement in Europe. International Journal of Public Health, 68, Article 1604372. https://doi.org/10.3389/ijph.2023.1604372
Shahyad, S., & Mohammadi, M. T. (2020). Psychological impacts of Covid-19 outbreak on mental health status of society individuals: A narrative review. Journal of Military Medicine, 22(2), 184-192. [In Persian]. http://dx.doi.org/10.30491/JMM.22.2.184
Statistical Center of Iran. (2021). Population projection and average annual growth of the country in five-year periods from 2017 to 2051 with six fertility assumption scenarios. [In Persian]. https://amar.org.ir/statistical-information/statid/28512 
Tanhaye Reshvanloo, F., Kareshki, H., Amani, M., & Torkamani, M. (2020). Psychometric properties of the Kessler psychological distress scale (K6) based on classical test theory and item-response theory. Razi Journal of Medical Sciences, 26(11), 20–33. [In Persian]. https://www.semanticscholar.org/paper/Psychometric-Properties-of-the-Kessler-distress-on-Reshvanloo-Kareshki/013f558f591a6c41bd34e606f27c0d4fab0ca2e3
Tanhaye Reshvanloo, F., Kareshki, H., Amani, M., Esfandyari, S., & Torkamani, M. (2020). Psychometric properties of the Kessler psychological distress scale (K6) based on classical test theory and item-response theory. Razi Journal of Medical Sciences, 26(11), 20-33. [In Persian]. http://rjms.iums.ac.ir/article-1-5208-en.html
Turner, R. J., & Turner, J. B. (1999). Social integration and support. In C. S. Aneshensel & J. C. Phelan (Eds.), Handbook of the sociology of mental health. Springer. https://doi.org/10.1007/0-387-36223-1_15
Wagner, B. G., Choi, K. H., & Cohen, P. N. (2020). Decline in marriage associated with the COVID-19 pandemic in the United States. Socius, 6. https://doi.org/10.1177/2378023120980328
Zanjari, N., Kalantari Banadaki, S. Z., Sadeghi, R., & Delbari, A. (2024). A futures study of the challenges and drivers of population aging in Iran using the scenario analysis technique. Salmand: Iranian Journal of Ageing, 19(2), 258-275. [In Persian]. https://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-2649-en.html
تداوم و تغییر اجتماعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 06 دی 1404

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار