مقایسة اجتماعی، طلاق عاطفی و نقش رسانه‌ها در میان زنان متأهّل شهر شیراز و دلالت‌های آن بر دوام خانواده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار بخش جامعه‌شناسی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

زمینه و هدف: طلاق عاطفی در زندگی زناشویی می‌تواند موجب اختلال در تداوم روابط بین زوجین و نهایتاً بروز طلاق قانونی گردد. خانواده‌هایی که دچار این پدیده  می‌شوند بسیاری از کارکردهای خود را از جمله  فرایند جامعه‌پذیری کودکان که لازمه تداوم و توسعه یک جامعه سالم است از دست می‌دهند. این پدیده با عوامل مختلفی در ارتباط است. مطالعه حاضر رابطة مقایسة اجتماعی و طلاق عاطفی را با توجّه به رسانه‌های جمعی مورد بررسی قرار داده است. چارچوب نظری تحقیق برگرفته از دیدگاه کالینز و خودآگاهی عینی بوده است.
 
روش و داده‌ها: این مقاله به روش پیمایش انجام شده و نمونه مورد مطالعه 800 زن متأهّل در 11 منطقه شهر شیراز بودند که با شیوة نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. برای سنجش طلاق عاطفی، از طیف گاتمن استفاده شد.
 
یافته‌ها: با توجه به نتایج، بیش از 39 درصد پاسخگویان دارای طلاق عاطفی متوسط و بالا بوده‌اند. یافته‌های مدل رگرسیون چند متغیره نشان داد که به ترتیب متغیرهای میزان حضور شوهر در خانواده، مقایسة شوهر با دیگران، مقایسة پاسخگو با دیگران توسط شوهر و میزان تحصیلات شوهر توانسته‌اند نزدیک به 33 درصد تغییرات طلاق عاطفی را تبیین کنند.
 
بحث و نتیجه‌گیری: یکی از عوامل تأثیرگذار بر طلاق عاطفی، مقایسه‌هایی است که زوجین انجام می‌دهند. رسانه‌های جمعی، اعم از تلویزیون، ماهواره و شبکه‌های اجتماعی از عوامل تأثیرگذار بر رابطه مقایسة اجتماعی و طلاق عاطفی هستند.
 
پیام اصلی: طلاق عاطفی یکی از آسیب‌های جدّی خانواده‌ها و به تبع آن جامعه است. این پدیده اگر به ‌خوبی کنترل و کاهش پیدا نکند، می‌تواند داوم خانواده را تحت تأثیر قرار داده و تبعات جدّی برای اعضای آن به همراه داشته باشد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Mass Media, Social Comparison and Emotional Divorce among Married Women in Shiraz: Implications for Continuity and Well-being of Families

نویسندگان [English]

  • Bijan Khajenoori 1
  • Shima Naghshbandi 2
1 Associate Professor of Sociology, Shiraz University, Shiraz, Iran
2 Master of Sociology, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

Background and Aim: Emotional divorce can disrupt the continuity of relationships between couples and untimately lead to legal divorce. It can also affect the functions of families, such as the socialization of children, which is essential for a healthy society. This study aims to examine the role of mass media in the relationship between social comparison and emotional divorce among married women. The theoretical framework is based on Collins' perspective and objective self-awareness.
 
Methods and Data: The study used a survey method and a multi-stage cluster sampling method to select 800 married women from 11 districts of Shiraz. Emotional divorce was measured by the Gutman scale.
 
Findings: The results showed that more than 39% of the respondents had a medium or high level of emotional divorce. The multivariate regression model revealed that husband's presence in the family, husband's comparison with others, husband's comparison of the respondent with others, and husband's level of education could explain about 33% of the variance in emotional divorce.
 
Conclusion: The study suggests that social comparison is a factor that influences emotional divorce among couples. Mass media, such as television, satellite, and social networks, can affect the way couples compare themselves with others and their spouses.
 
Key Message: Emotional divorce is a serious threat to families and society. It can be influenced by social comparison and mass media. Reducing this phenomenon can help maintain the continuity and well-being of families.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Women
  • Emotional divorce
  • Social comparison
  • Mass media
  • Shiraz

مراجع

استیل، لیز؛ کید، وارن (۱۳۸9). جامعه‌شناسی مهارتی خانواده، (ترجمة فریبا سیران و افسانه کمالی)، تهران: انتشارات دانشگاه الزهرا.
امامی، پری‌رخ، هاشمیان‌فر، علی و حقیقتیان، منصور (۱۳۹۶). «تبیین رابطه گسترش رسانه‌ها و خانواده‌گرایی: مطالعه موردی شهر اصفهان»، پژوهش‌های انتظامی‌- اجتماعی زنان و خانواده، شماره 1: 5 – 19.
سخایی، ایوب (1391). «بررسی میزان و نوع استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان با مناسبات خانوادگی مورد مطالعه: منطقه پنج شهر تهران»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه خوارزمی.
شیرازه، پایگاه تحلیل خبری. (1397). افزایش نگران‌کنندة طلاق در فارس / ثبت یک طلاق از هر ازدواج در شیراز، کد خبر: 122710، http://www.shiraze.ir، تاریخ بازدید 3/7/97.
صباغی، فاطمه، صالحی، کیوان و مقدّم‌زاده، علی (1396). «ادراک تجربه زیسته زوج‌ها از علل بروز جدایی عاطفی»،  پژوهش‌های مشاوره، شماره 62: 4 – 31.
عرب‌انصاری، مهدی، رمضانی، حسن و صالحی، مهدی (1392). «بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی و ماهواره‌ای در فروپاشی بنیان خانواده»، مطالعات حفاظت و امنیت انتظامی، شماره 2: 67 – 101.
عظیمی رستا، محمود و عابدزاده نوبریان، مهرناز (۱۳۹۲). «بررسی عوامل مؤثّر بر طلاق عاطفی میان زوجین در خانواده»، مطالعات جامعه‌شناختی ایران، شماره 10: 31 – 46.
قضائی، محمّدرضا و شورگشتی، حمیده (1397). «تأثیر شبکه‌های اجتماعی در طلاق عاطفی همسران»،  کنفرانس ملّی علوم اسلامی و پژوهش‌‌های دینی، دانشگاه جامع علمی‌کاربردی کرج، 31 شهریور 1397.
رحیمی، محمّد، پرنده، رادبه و نقی‌‌پور، پریسا (1394). «بررسی جامعه‌شناختی رابطه شبکه‌های اجتماعی مجازی و سردی روابط زناشویی زوجین مطالعه موردی مزدوجین 5 سال اخیر شهر خلخال»، کنفرانس بین‌المللی رویکردهای نوین در علوم انسانی، موسسه سرآمدهمایش کارین مالزی، 23 آذر 1394. https://civilica.com/doc/439553
لطیفیان، مریم، عرشی، ملیحه و اقلیما، مصطفی (۱۳۹6). «ارتباط اعتیاد به اینترنت با طلاق عاطفی در زنان متأهّل شهر تهران»، مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، شماره 6: 52 ـ517.
محمّدی‌کلاته‌میراسماعیل، نرجس و اصغرپور ماسوله، احمدرضا (۱۳۹۳). «مصرف رسانه و تأثیر آن بر روابط با اعضای خانواده در میان دانشجویان یک دانشگاه دولتی»، کنفرانس ملی جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی مشهد، 12 ژوئن 2014.
معروفی، بنفشه، رحیمی، محمّد، فتحی، لیلا و افراسیابی، فاطمه (1400). «بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثّر بر گرایش به طلاق عاطفی مورد مطالعه: زوجین مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره شهر تهران»، زن و جامعه، شماره 45: 179-194.
ملکیان، نازنین و بهادری، مریم (۱۳۹۶). «استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی و تعهّد و صمیمیت زوجین»، پژوهش اجتماعی، شماره 36: ۳۱–50.
نعمتی انارکی، داود و خطیب‌زاده، سمیرا (1393). «بررسی تأثیر روانی شبکه ماهواره‌ای فارسی زبان جم بر زنان مخاطب تهران»، مطالعات عملیات روانی، شماره 40: 5-45.
Andrason, M. (2016). "Does upward or downward social comparison reflect on an athlete’s self-esteem or body image?"  PhD dissertation in Psychology, University of Reykjavik, Department of Psychology School of Business.
Bartolini, S., Bilancini, E. & Sarracino, F. (2013). Predicting the trend of well-being in Germany: How much do comparisons, adaptation, and sociability matter? Social Indicators Research, 114(2), 169-191. https://doi.org/10.1007/s11205-012-0142-5
Boertien, D. & Harkonen, J. (2018). Why does women's education stabilize marriages? the role of marital attraction and barriers to divorce. Demographic Research, 38, 1241-1276. https://doi.org/10.4054/DemRes.2018.38.39
Boertien, D. & Härkönen, J. (2014). Less education, more divorce: Explaining the inverse relationship between women’s education and divorce. Stockholm Research Reports in Demography, 11, 1-52.
Botta, R. A. (1999). Television images and adolescent girls' body image disturbance. Journal of communication, 49 (2), 22-41. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.1999.tb02791.x
Buunk, B. M., Vanyperen, N. W., Taylor, S. E. & Collins, R. L. (1991). Social comparison and the drive upward revisited: Affiliation as a response to marital stress. European Journal of Social Psychology, 21(6), 529-546.
Chong, A. & La Ferrara, (2009). Television and divorce: evidence from Brazilian Novelas. Journal of The European Economic Association, 7(2-3). 458 - 468.
Collins, R. L. (1996). For better or worse: The impact of upward social comparison on self-evaluations. Psychological Bulletin, 119(1), 51. https://doi.org/10.1037/0033-2909.119.1.51
Cohan, C. L. & Kleinbaum, S. (2002). Toward a greater understanding of the cohabitation effect: Premarital cohabitation and marital communication. Journal of Marriage and Family, 64(1), 180-192. https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2002.00180.x
Cutrona, C. E. & Russell, D. W. (1987). The provisions of social relationships and adaptation to stress. Advances in personal relationships, 1(1), 37-67.
Festinger, L. (1954). A theory of social comparison processes. Human Relations, 7(2), 117-140. https://doi.org/10.1177/001872675400700202
Frieswijk, N., Buunk, B. P., Steverink, N. & Slaets, J. P. (2004). The effect of social comparison information on the life satisfaction of frail older persons. Psychology and Aging, 19(1), 183. https://doi.org/10.1037/0882-7974.19.1.183
Gerbner, G., Gross, L., Morgan, M., & Signorielli, N. (1994). Growing up with television: The cultivation perspective. Journal of Communication, 100 -127.
Gibbons, F. X. & Buunk, B. P. (1999). Individual differences in social comparison: Development of a scale of social comparison orientation. Journal of personality and social psychology, 76(1), 129.
Jones, D. C. (2001). Social comparison and body image: Attractiveness comparisons to models and peers among adolescent girls and boys. Sex roles, 45(9-10), 645-664. https://doi.org/10.1023/a%3A1014815725852
Karney, B. R. & Bradbury, T. N. (1995). The longitudinal course of marital quality and stability: A review of theory, methods, and research. Psychological Bulletin, 118(1), 3.
Kruglanski, A. W. & Mayseless, O. (1990). Classic and current social comparison research: Expanding the perspective. Psychological Bulletin, 108(2), 195.
Locke, K. D. (2003). Status and solidarity in social comparison: Agentic and communal values and vertical and horizontal directions. Journal of Personality and Social Psychology, 84(3), 619. https://doi.org/10.1037/0022-3514.84.3.619
Lyubomirsky, S., Tucker, K. L. & Kasri, F. (2001). Responses to hedonically conflicting social comparisons: Comparing happy and unhappy people. European Journal of Social Psychology, 31(5), 511-535. https://doi.org/10.1002/ejsp.82
Lyubomirsky, S. & Ross, L. (1997). Hedonic consequences of social comparison: a contrast of happy and unhappy people. Journal of personality and social psychology, 73(6), 1141. https://doi.org/10.1037//0022-3514.73.6.1141
Neighbors, C. & Knee, C. R. (2003). Self-determination and the consequences of social comparison. Journal of Research in Personality, 37(6), 529-546. https://doi.org/10.1016/S0092-6566(03)00047-3
Pinkus, R. T., Lockwood, P., Schimmack, U. & Fournier, M. A. (2008). For better and for worse: Everyday social comparisons between romantic partners. Journal of Personality and Social Psychology, 95(5), 1180. https://doi.org/10.1037/0022-3514.95.5.1180
Scoppa, V. & Ponzo, M. (2008). An empirical study of happiness in Italy. The BE Journal of Economic Analysis & Policy, 8(1). 1-23. https://doi.org/10.2202/1935-1682.1965
Silvia, P. J. & Duval, T. S. (2001). Objective self-awareness theory: Recent progress and enduring problems. Personality and Social Psychology Review, 5(3), 230-241. https://doi.org/10.1207/s15327957pspr0503_4
Smith, R. H. (2000). Assimilative and contrastive emotional reactions to upward and downward social comparisons. In J. Suls, & L. Wheeler (eds), Handbook of social comparison (pp. 173-200). Springer, Boston, MA.
Stranges, M., Vignoli, D., & Venturini, A. (2019). Comparison is the Thief of Joy. Does Social Comparison Affect Migrants’ Subjective Well-Being?  University of Turin. (No. 201918), 1 – 38.
Tiggemann, M. & Polivy, J. (2010). Upward and downward: Social comparison processing of thin idealized media images. Psychology of Women Quarterly, 34(3), 356-364. https://doi.org/10.1111/j.1471-6402.2010.01581.x
Taylor, S. E. & Lobel, M. (1989). Social comparison activity under threat: Downward evaluation and upward contacts. Psychological Review, 96(4), 569. https://doi.org/10.1037/0033-295x.96.4.569
Taylor, C. B., Sharpe, T., Shisslak, C., Bryson, S., Estes, L. S., Gray, N. & Killen, J. D. (1998). Factors associated with weight concerns in adolescent girls. International Journal of Eating Disorders, 24(1), 31-42. https://doi.org/10.1002/(sici)1098-108x(199807)24:1<31::aid-eat3>3.0.co;2-1
van Yperen, N. W., & Buunk, A. P. (1990). Sex-role attitudes, social comparison and relationship satisfaction. Vakgroep Psychologie van Arbeid en Organisatie, Psychologisch Laboratorium, Katholieke Universiteit.
Wheeler, L. & Miyake, K. (1992). Social comparison in everyday life. Journal of personality and social psychology, 62(5), 760. https://doi.org/10.1037/0022-3514.62.5.760
White, J. B., Langer, E. J., Yariv, L. & Welch, J. C. (2006). Frequent social comparisons and destructive emotions and behaviors: The dark side of social comparisons. Journal of adult development, 13(1), 36-44. https://doi.org/10.1007/s10804-006-9005-0
Wills, T. A. (1981). Downward comparison principles in social psychology. Psychological Bulletin, 90(2), 245. https://doi.org/10.1037/0033-2909.90.2.245
 
تداوم و تغییر اجتماعی
دوره 2، شماره 1
خرداد 1402
صفحه 7-24

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار