نقش متغیرهای فردی و اجتماعی در ایجاد نشاط اجتماعی در شهر بیرجند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

2 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

3 دانشیار جامعه‌شناسی، مرکز پژوهشی جغرافیا و مطالعات اجتماعی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده

زمینه و هدف: این پژوهش به دنبال شناخت وضعیت نشاط اجتماعی در شهر بیرجند و بررسی نقش متغیرهای فردی و اجتماعی در کم و کیف این متغیر است. از آنجائی‌که نشاط اجتماعی یکی از اهداف اصلی و غایی همه برنامه‌های توسعه شهری می‌باشد، تلاش برای فهم این پدیده و نقش عوامل مختلف در تغییر و بهبود آن می‌تواند بسترساز ایجاد سرمایه و انسجام اجتماعی و ارتقاء کیفیت زندگی شهروندان باشد.
 
روش و داده‌ها: این پژوهش در 6 محله از سه گونه‌ متفاوت بافت‌ شهری انجام گردید. روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی و جامعه آماری شهروندان بالای 15 سال با حجم نمونه 400 نفر بود.
 
یافته‌ها: نتایج تحقیق نشان داد که رابطه‌ای معکوس و معنی‌داری بین متغیر سن و نشاط اجتماعی وجود دارد. تفاوت معنی‌داری در نشاط اجتماعی زنان و مردان مشاهده نگردید. افراد مجرد نسبت به افراد متأهل و افراد شاغل و محصل نسبت به سایرگروه‌های شغلی از نشاط اجتماعی بالاتری برخوردارند. بین سه متغیر عدالت اجتماعی، سرمایه اجتماعی و مشارکت اجتماعی با نشاط اجتماعی رابطه‌ای مثبت و معنی‌دار مشاهده گردید.
 
بحث و نتیجه‌گیری: برمبنای یافته‌ها، می‌توان گفت که لزوماً برخورداربودن از مسکن مناسب و درآمد بهتر و سکونت در مناطق برخوردار با افرایش نشاط اجتماعی توأم نیست و عوامل متعدد اجتماعی- فرهنگی و مکانی باید مد نظر قرار گیرند.
 
پیام اصلی: با توجه به آنکه مکان و فضا، کانون اصلی تجلی فعالیت‌های انسانی می‌باشد، در کنار توجه به نقش متغیرهای اجتماعی و فردی، توجه به نقش متغیرهای مکانی- فضایی در شکل‌گیری و تداوم پدیده‌‌های اجتماعی همانند نشاط اجتماعی بسیار ضروری است، چرا که متغیرهای فردی و اجتماعی نیز در موقعیت‌های مکانی متفاوت می‌توانند اثرات متفاوتی بر نشاط اجتماعی داشته باشند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Role of Individual and Social Variables in Creating Social Vitality (Happiness) in the City of Birjand, Iran

نویسندگان [English]

  • Monireh Ghanbari 1
  • Seyyed Hadi Hosseini 2
  • Hossein Ghodrati 3
1 Master of Geography and Urban Planning, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran
2 Assistant Professor of Geography and Urban Planning, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran
3 Assistant Professor of Sociology, Research Center for Geography and Social Studies, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran
چکیده [English]

Background and Aim: The research aims are to know the status of social vitality (happiness) in Birjand and investigate the role of individual and social factors in this variable. Since social happiness and vitality is one of the main and ultimate goals of all city development programs, understanding this phenomenon and the role of various factors in its improvement can create a context for building capital and social cohesion and improving the quality of life of citizens.
 
Methods and Data: This research was conducted in six neighborhoods with three different types of urban textures. The research method was descriptive and analytical. The statistical population was citizens over 15 years old and the sample included 400 people.
 
Findings: The results showed that there is an inverse relationship between the age variable and social vitality. No significant difference was observed in the social vitality of women and men. Single people had higher social vitality than married people and working and student people had higher social vitality than other occupational groups and there was a significant difference between them. A positive and significant relationship was observed between the three variables of social justice, social capital, and social participation with social vitality.
 
Conclusion: Based on the findings, it can be said that having suitable housing and better income and living in privileged areas are not necessarily related to increasing happiness and social vitality, and many socio-cultural and spatial factors should be considered.
 
Key Message: Considering that place and space define primary manifestation of every human activities, individual and social changes in different locations can influence social happiness. Therefore, it is important to pay attention to the role of spatial variables in the formation and continuity of happiness and social vitality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social vitality
  • Happiness
  • Social justice
  • Social capital
  • Quality of life
  • Birjand

مراجع

افشانی، سید علیرضا (1394). «بررسی میزان نشاط اجتماعی در بین جوانان یزدی و عوامل مرتبط با آن». تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی، 69: 1-27.
اورکی، پریوش؛ رضایی، محمدرضا؛ مبارکی، محمد و اکبریان رونیزی، سعیدرضا (1398). «تحلیل فضایی عوامل مؤثر بر شهر شاد از نگاه شهروندان مطالعه موردی شهر یزد». شهر پایدار، 2(3)، 19-39.
آرگایل، مایکل(1383). روان‌شناسی شادی، (ترجمه مسعودگوهری انارکی و دیگران). تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی.
بخارایی، احمد؛ صنعتی شرقی، نادر؛ رستمی، شاه‌بختی و شربتیان، محمدحسن (1397). «تحلیل فضایی نشاط اجتماعی در سطح مناطق شهری مشهد».  برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 11: 134-153.
پوراحمد، احمد؛ حبیبی، لیلا و جعفری مهرآبادی، مریم (1391). نظریات فارابی و کاربرد آن در باب مشارکت شهروندی. باغ نظر. 9(21)، 20-13.
جمینی، داود؛ جمشیدی، علیرضا و اسمعیلی، زهرا (1400). «بررسی و تحلیل وضعیت شهر شاد و شناسایی تعیین‌کننده‌های آن در فضاهای کوچک شهری (مطالعه شهر روانسر)». سیاست‌گذاری محیط شهری،  4: 18-28.
حاتمی، یاسر (1399). «خیابانی به نام خیابان شاد نقطه‌ای برای رسیدن به شهر شاد». مطالعات محیطی هفت‌حصار، 33: 125-140.
حسینی‌زاده، سیدسعید (1400). «وضعیت نشاط اجتماعی در ایران». تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات- مرکز رصد فرهنگی کشور، چاپ اول.
حقیقی، محمدعلی؛ حیدری، فائزه و کاظمی، معصومه(1391). معنویت، شادی و محیط کار. چشم‌انداز مدیریت دولتی، 10: 150-129.
حکمت‌نیا، حسن؛ موسوی، میر نجف؛ رسولی، محمد و سعیدپور، شراره (1400). «تحلیل سناریوهای مؤثر بر تحقق‌پذیری مؤلفه‌های شهر شاد: مطالعۀ موردی شهر ارومیه». جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 36: 235-262.
خادمیان، طلیعه و خانمحمدی، افسانه (1391). «بررسی تأثیر عدالت اجتماعی بر شادمانی اجتماعی جوانان شهر تهران». مطالعات جامعه‌شناسی. 5(14)، 109-125.
 خادمیان، طلیعه؛ فرجی، طوبی (1391). عوامل اجتماعی مؤثر در نشاط اجتماعی دانشجویان. مطالعات جامعه‌شناختی ایران، 5: 19- 38.
رضاعلی، منصور؛ نظری، ولی اله؛ غلامی، محمدو صمدیان، مریم (1400). «بررسی عوامل اثرگذار در ایجاد شهر شاد. نمونۀ موردی شهر همدان». آمایش جغرافیایی فضا، 39: 167-182.
زکی، محمدعلی (1399). «فراترکیب پژوهش نشاط اجتماعی در ایران: ارائه چارچوب و الگویی جامع و یکپارچه؛ بررسی کلیه مقالات 20 ساله علمی پژوهشی سال‌های 98- 1378». مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه شناسی،  3(12)، 24-1.
سجادیان، ناهیدو دامن باغ، صفیه (1400). «تحلیل جغرافیایی نقش مکان بر احساس نشاط شهروندان اهواز براساس شهر شاد». پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 9(3)، 799-761.
شریف‌زاده، حکیمه‌السادات؛ میرمحمدتبار، سیداحمد و عدلی‌پور، صمد (1396). « بررسی عوامل مؤثر بر نشاط اجتماعی در ایران؛ فراتحلیلی از تحقیقات موجود». راهبرد فرهنگ، 10(40)، 180-159.
شمس‌الدینی، علی؛ ملکی، سعید و امیری فهلیانی، محمدرضا (1392). «تحلیلی بر میزان رضایتمندی شهروندان از پایداری و سرزندگی محیط زیست شهری با تأکید بر دسترسی به خدمات شهری-نمونه موردی: شهر نورآباد ممسنی» مطالعات برنامه‌ریزی شهری،  1(4)، 70-53.
عنبری، موسی و حقی، سمیه (1393). بررسی عوامل فردی و اجتماعی مؤثر بر نشاط اجتماعی زنان؛ مورد مطالعه: زنان مناطق شهری و روستایی شهرستان دلیجان.  جامعه‌شناسی کاربردی،  25(1)، 26-1.
فهرستی، زهرا و توتونچیان، مهری (1392). شادی و نشاط از دیدگاه فقه با رویکردی بر نظر امام خمینی (ره). پژوهشنامه متین، 62: 123-97.
کلانتری، عبدالحسین؛ کشاورز، امراله و مومنی، حسن (1395). «رابطه بین سرمایه اجتماعی و نشاط اجتماعی جوانان شهرستان دهلران». پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 10: 41-72.
گلابی، فاطمه ؛ اخشی، نازیلا (1394). «مشارکت اجتماعی و نشاط اجتماعی». جامعه شناسی کاربردی، 59: 139-160.
لطیفی، غلامرضا؛ جمعه‌پور، محمود و گریوانی، سلیمه (1393). مقایسه تطبیقی سرزندگی شهری در محلات مجیدیه جنوبی و سعادت آباد تهران. مدیریت شهری، 34: 27- 40.
مازوچی، طاهره؛ جدی آرانی، طیبه‌السادات؛ عسکری، زینب (1391). شادی از منظر مکتب اسلام و روان‌شناسی. سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت. نشریه سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، 1: 139-120.
موسوی، میرطاهر؛ رفیعی، حسن و قاسم زاده، داود (1394). « بررسی ارتباط بین سرمایه اجتماعی درون‌گروهی و شادی دربین شهروندان شهر تهران در سال 1390». آموزش و ارزشیابی، 30: 87-98.
میرشاه جعفری، ابراهیم؛ عابدی، محمدرضا و دریکوندی، هدایت الله (1381). شادمانی و عوامل مؤثر بر آن. تازه‌های علوم شناختی، 15: 58-50.
میکائیلی، جعفر؛ خورسندی، مرتضی و همایونی، فاطمه‌السادات (1396). «بررسی نقش عوامل اجتماعی-اقتصادی موثر بر شادی - مطالعه موردی جمعیت فعال شهر تهران». پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 12: 41-1.
نصرتی‌نژاد، فرهاد؛ سخایی ایوب، شریفی حجت (1394). «مطالعه رابطه بین سرمایه اجتماعی جوانان و میزان شادکامی آنان». مطالعات توسعه اجتماعی -فرهنگی. 4(2)، ۱۶۷-143.
نوریان، فرشاد؛ قاضی، رضا و عبدالله پور، سجاد (1399). «ابعاد و راهبردهای شهر شاد در محله‌های مشهد مطالعه موردی: محله طبرسی و محله فارغ‌التحصیلان». مطالعات شهری، 36: 116-101
نهاوندی، الهام (1399). «بازخوانی فرهنگی مفهوم سرزندگی در شهرهای ایرانی». هنر و تمدن شرق، 28: 41-52.
هدایت‌نژاد کاشی، سیدمصطفی؛ هادیانی، زهره؛ حاجی نژاد، علی و عسگری، علی (1398). «سرزندگی شهری مفهومی میان رشته‌ای -واکاوی اصول، ابعاد و شاخصها». مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 20: 104-75.
هزارجریبی، جعفر؛ مرادی، سجاد (1393). نشاط اجتماعی و عوامل مرتبط با آن (مطالعه‌ای در بین دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی). مطالعات ملی، 60: 3-26.
Argyle, M. (2001). The Psychology of Happiness, Rutledge (second edition).
Arundel, R., & Ronald, R. (2017). The role of urban form in sustainability of community: The case of Amsterdam. Environment and Planning B: Urban Analytics and City Science, 44(1), 33–53. https://doi.org/10.1177/0265813515608640  
Azizi, M., Mohamadian, F., Ghajarieah, M., & Direkvand-Moghadam, A. (2017). The effect of individual factors, socioeconomic and social participation on individual happiness: A cross-sectional study. Journal of Clinical and Diagnostic Research: JCDR, 11(6), 1-4. https://doi.org/10.7860/JCDR/2017/24658.9982
Ballas, D. (2013). What makes a ‘happy city’? Cities, 32, 39-50.
Barker, C. J. & Martin, B. (2011). Participation: the happiness connection. Journal of Public Deliberation, 7(1), 1-16.
Bradburn, N. M., & Caplovitz, D. (1965), Report of Happiness. Chicago: Aldine publishing company.
Brdulak, A., & Brdulak, H. (Eds.). (2017). Happy City-How to Plan and Create the Best Livable Area for the People. Springer.
Camfield, L & Choudhury, K. & Devine, J. (2007). Wellbeing in Developing Countries ESRC Research Group, University of Bath, Bath BA2 7AY, UK.
Chang, W.C. (2009). Social capital and subjective happiness in Taiwan, International Journal of Social Economics, 36(8), 844-868.
Cloutier, S., Jambeck, J., & Scott, N. (2014). The Sustainable Neighborhoods for Happiness Index (SNHI): A metric for assessing a community's sustainability and potential influence on happiness. Ecological Indicators, 40, 147-152.
 Cooper, H., Okamura, L., & Gurka, V. (1992). Social activity and subjective well-being. Personality and Individual Differences, 13(5), 573-583.
Di Martino, S., & Prilleltensky, I. (2020). Happiness as fairness: The relationship between national life satisfaction and social justice in EU countries. Journal of Community Psychology, 48(6), 1997-2012.
Dolan, P., Peasgood, T., & White, M. (2008). Do we really know what makes us happy? A review of the economic literature on the factors associated with subjective well-being. Journal of Economic Psychology, 29(1), 94-122.
Haller, M., & Hadler, M. (2006). How social relations and structures can produce happiness and unhappiness: An international comparative analysis. Social Indicators Research, 75(2), 169-216.
Helliwell, J; R. Layard. & J. Sachs. (2016). World Happiness Report. New York: Sustainable Development Solutions Network.
Hogan, M. J., Leyden, K. M., Conway, R., Goldberg, A., Walsh, D., & McKenna-Plumley, P. E. (2016). Happiness and health across the lifespan in five major cities: The impact of place and government performance. Social Science & Medicine, 162, 168-176.
Kaushik, V., & Jaggi, P. (2011). Predicting Happiness in Urban Males and Females through Perception of Resource Adequacy. Studies on Home and Community Science, 5(1), 39-44.
 Kesebir, P. and Diener, Ed. (2008). "In Pursuit of Happiness: Empirical Answers to Philosophical Questions", Perspectives on Psychological Science, 3(2): 117-125.
Krekel, C., Kolbe, J., & Wüstemann, H. (2016). The greener, the happier? The effect of urban land use on residential well-being. Ecological Economics, 121, 117-127.
Litman, T. (2017). Urban Sanity, Understanding Urban Mental Health Impacts and How to Create Saner, Happier Cities, Victoria Transport Policy Institute.
Lu, L., & Argyle, M. (1991). Happiness and cooperation. Personality and Individual Differences, 12(10), 1019-1030.
MacKerron, G., & Mourato, S. (2013). Happiness is greater in natural environments. Global Environmental Change, 23(5), 992-1000.
Mayers, D. (2000). "The Friends and Faith of Happy People", American Psychologist, 55:56-57.
Montgomery, C. (2013). Happy city: Transforming our lives through urban design. Penguin UK.
Nie, P., & Sousa-Poza, A. (2016). Commute time and subjective well-being in urban China. China Economic Review, 48, 188-204. https://doi.org/10.1016/j.chieco.2016.03.002
Ott, J. (2005). Level and Inequality of Happiness in Nation: Does Greater Happiness of a Greater Number Imply Greater Inequality in Happiness?  Journal of Happiness Studies, 6: 397–420.
Paralkar, S., Cloutier, S., Nautiyal, S., & Mitra, R. (2017). The sustainable neighborhoods for happiness (SNfH) decision tool: Assessing neighborhood level sustainability and happiness. Ecological Indicators, 74, 10-18.
Philips, D.L. (1967a). Mental health status, social participation and happiness. Journal of Health and Social Behavior, 18: 285-291.
Phillips, D. L. (1967b). Social Participation and Happiness. American Journal of Sociology, 72(5), 479-488.
Tiwari, A. K. (2011). Happiness and Environmental Degradation: What Determines Happiness?''. Economics Bulletin, 31(4), 3192-3210.
Tsuruta, K., Shiomitsu, T., Hombu, A., & Fujii, Y. (2019). Relationship between social capital and happiness in a Japanese community: A cross‐sectional study. Nursing & Health Sciences, 21(2), 245-252.
Van den Berg, M., van Poppel, M., van Kamp, I., Andrusaityte, S., Balseviciene, B., Cirach, M., ... & Smith, G. (2016). Visiting green space is associated with mental health and vitality: A cross-sectional study in four European cities. Health & Place, 38, 8-15.
Veenhoveen, R. (1998). Two-State Trait Discussions on Happiness. Social Indictor
Veenhoven, R. (1998) Two State-Trait Discussions on Happiness. A Reply to Stones et al., Social Indicators Research 43, 211–225. https://doi.org/10.1023/A:1006867109976
Veenhoven, R. (2005). Inequality of happiness in nations. Journal of Happiness Studies, 6(4), 351-355.
Völker, S., & Kistemann, T. (2011). The impact of blue space on human health and well-being–Salutogenetic health effects of inland surface waters: A review. International Journal of Hygiene and Environmental Health, 214(6), 449-460.
Zingerle, A. (2000). Simmel on happiness. Journal of Happiness Studies, 1(4), 465-477.
تداوم و تغییر اجتماعی
دوره 1، شماره 1
آذر 1401
صفحه 151-171

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار