کفایت و پذیرش اجتماعی والدین تا چه اندازه تغییرات بلوغ و مهارت‌های اجتماعی نوجوانان را تبیین می‌کند؟ مطالعه‌ای در شهر یزد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مشاوره، دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران

2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد مشاوره خانواده، دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران

3 دانشجوی دکتری مشاوره، گروه مشاوره، دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران

چکیده

زمینه و هدف: فرزندان در اغلب زمینه‌ها تمایل دارند مانند والدین خود رفتار کنند و از الگوی رفتاری والدین پیروی کنند. تغییرات رفتاری  و ارتباطی والدین که جنبه‌ی فردی و اجتماعی دارد، می‌تواند بر نگرش‌ها و رفتارهای فرزندان، به‌صورت بین‌نسلی تأثیرگذار باشد. هدف این پژوهش بررسی رابطه بین بلوغ اجتماعی و مهارت‌های اجتماعی نوجوانان براساس کفایت اجتماعی و پذیرش اجتماعی والدین آنها می‌باشد.
 
روش و دادهها: پژوهش حاضر از نوع همبستگی و نمونه  پژوهش شامل 175 نفر از مادران دارای فرزند نوجوان در شهر یزد بود که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. جهت جمع‌آوری اطلاعات، از پرسشنامه مهارت‌های اجتماعی ماتسون (1983)، بلوغ اجتماعی رائو (1986)، کفایت اجتماعی فلنر (1990) و پذیرش اجتماعی مارلون و کرون (1960) استفاده شد.
 
یافتهها: تحلیل‌‌ها نشان داد که کفایت اجتماعی و پذیرش اجتماعی مادران بلوغ اجتماعی و مهارت‌های اجتماعی نوجوانان را پیش‌بینی می‌کند و کفایت اجتماعی مادران قدرت بیش‌بینی بیشتری در مهارت و بلوغ اجتماعی نوجوانان دارد.
 
بحث و نتیجهگیری: با توجه به یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت که افزایش کفایت اجتماعی و پذیرش اجتماعی مادران بلوغ اجتماعی و مهارت‌های اجتماعی نوجوانان را پیش‌بینی می‌کند. مادرانی که توانایی تفکر، حل مسأله و عزت نفس بالایی دارند می‌توانند با ارائه بازخوردهای سازنده به رشد مهارت‌های اجتماعی در فرزندان خود کمک کنند.
 
پیام اصلی: رویارویی و کنار آمدن بـا تغییـرات همـه‌جانبـه جسمی، روانی و اجتماعی، از جمله مهارت‌های اجتماعی مهم برای نوجوانان است که مـی‌توانـد در فرآینـد ارتباطی و سـازگاری آنان نقـش داشته باشد. والدین و خصوصاً مادران در این فرآیند نقش به سزایی دارند. نگرش والدین نسبت به خود و نگاه واقع‌بینانه به جنبه‌های مختلف زندگی، مهارت و توانایی نوجوانان در ارتباط با مسائل مختلف را شکل می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

How Parents’ Social Adequacy and Acceptance Explains Changes in Adolescent Social Maturity and Skills? A Study in Yazd, Iran

نویسندگان [English]

  • Azade Abooei 1
  • Mohammad Tavakoli 2
  • Mohammad Saleh Neshan 3
1 Assitant Professor, Department of Counseling, Science and Arts University, Yazd, Iran
2 Master Student of Family Counseling, Science and Arts University, Yazd, Iran
3 Ph.D. Candidate in Counseling, Department of Counseling, Science and Arts University, Yazd, Iran
چکیده [English]

Background and Aim: Parents greatly influence their children lives, as children imitate their parents’ behaviors and attitudes. Improving parents' interactions and behaviors can lead to positive changes in their children's social skills and maturity. This study examines the relationship between social maturity and social skills of teenagers in Yazd city and their parents' social adequacy and acceptance.
 
Methods and Data: The method is a correlational study with a sample of 150 mothers with teenage children in Yazd. The instruments used are Matson's Social Skills Questionnaire (1983), Rao's Social Maturity Scale (1986), Fellner's Social Adequacy Scale (1990), and Marlowe and Crowne's Social Desirability Scale (1960).
 
Findings: Data analysis revealed a significant positive relationship between adolescents' social maturity and social skills and their parents' social adequacy and acceptance. Adolescents who have higher levels of social maturity and skills tend to have parents who have higher levels of social adequacy and acceptance, and vice versa. This implies that mothers who have high levels of thinking, problem-solving and cognitive recognition abilities can facilitate their children's emotional and skill development.
 
Conclusion: According to the results, increasing parents' social adequacy and acceptance can predict their adolescents' social maturity and skills. This implies that parents can enhance their children's social development by improving their own self-esteem, modeling positive social behaviors, providing constructive feedback, and support.
 
Key Message: The coping strategies of teenagers in confronting with physical, mental, and social changes is an important social skill which can play a role in the process of their communication and adaptation. Parents, especially mothers, play a significant role in this process. The attitude of parents and especially mothers towards themselves and the realistic view of different aspects of life shapes the skills and ability of teenagers in relation to different issues.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social maturity
  • Social skills
  • Adolescents
  • Social adequacy
  • Social acceptance
آرمین، مریم؛ سهرابی، نادره و کاظمی، سلطانعلی (1390). «رابطه ابعاد کمال‌گرایی والدین با عزت نفس و خودکارآمدی فرزندان». روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی- ویژه نامه (2)، 15- 28 .
اسدی، زینب و حسینی طبقدهی، سیده لیلا (1399). «نقش کمال‌گرایی و مثبت اندیشی والدین، در پیش‌بینی مهارت‌های اجتماعی». مجله روانشناسی، 1(24)، 91 - 105 .
اکرمی، لیلا؛ ملک پور، مختار؛ فرامرزی، ساالار و عابدی، احمد (1398). «بررسی اثربخشی برنامه آموزش مادران و نوجوانان برکاهش مشکلات رفتاری و اجتماعی دختران نوجوان در دوره بلوغ». روانشناسی بالینی و شخصیت (دانشور رفتار)، 2(33)، 113 - 124 .
بشارت، محمدعلی (1383). «بررسی رابطه کمال گرایی والدین و اضطراب امتحان دانش آموزان». روانشناسی و علوم تربیتی، 1(34)، 1-19.
بشارت، محمدعلی؛ عزیزی، کوروش و پورشریفی، حمید (1390). «رابطه سبک‌های فرزندپروری والدین با کمال‌گرایی فرزندان در نمونه‌ای از خانواده‌های ایرانی». خانواده پژوهی، 26(7)، 145 -160 .
بشارت، محمدعلی؛ عزیزی، کوروش و حسینی، سیده اسما (1389). «رابطه کمال‌گرایی والدین با سبک‌های فرزندپروری». پژوهش در نظام‌های آموزشی، 8(4)، 9 -29.
بیابانگرد، اسماعیل (۱۳۸۴). «مقایسه مهارت‌های اجتماعی دانش آموزان دختر دبیرستانی نابینا ناشنوا و عادی شهر تهران». پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 1، 55-68.
بیاتی، شبنم؛ افروز، غلامعلی و حسینچاری، مسعود (1395). «بررسی اثربخشی آموزش کفایت اجتماعی خانواده محور بر مهارت‌های اجتماعی کودکان با کم توانی ذهنی». تعلیم و تربیت استثنایی، 3(140)، 22-30.
بیرامی، منصور؛ هاشمی، تورج؛ میرنسب، میرمحمود و کلیایی، لیلا (1397). «اثربخشی آموزش حل مسئله اجتماعی بر مؤلفه‌های کفایت اجتماعی دانش آموزان قربانی قلدری». شناخت اجتماعی، 1(13)، 51-70.
بهادری جهرمی, ثمینه. (1396). پیش‌بینی سلامت عمومی نوجوانان بر اساس حمایت اجتماعی ادراک‌شده و بلوغ اجتماعینشریه علمی روانشناسی اجتماعی، 5(43)، 64-55.
پاکدامن، مجید؛ خامسان، احمد و براتی، فخرالسادات (۱۳۹۰). «نقش سبک‌های فرزندپروری مادران در بلوغ اجتماعی نوجوانان تیزهوش آهسته گام و عادی». مطالعات روانشناسی تربیتی، 8 (۱۴)، 40-23.
پالی، سمیرا و اذعانی، لیلا (1399). «نقش میانجی شادکامی و انگیزش تحصیلی در رابطه میان خودراهبری یادگیری با پذیرش اجتماعی در دانش‌آموزان دختر دوره دوم ابتدایی شهرستان تنکابن» مدیریت و چشم انداز آموزش، 2، 39-58.
جعفری باغ خیراتی، علیرضا؛ قهرمانی، لیلا؛ کشاورزی، ساره و کاوه، محمدحسین (1393). «تأثیر آموزش کفایت اجتماعی بر رفتار سازشی دانش آموزان». آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت، 1، 25-41.
دبیری، سولماز (1394). اثربخشی آموزش کفایت اجتماعی بر اساس مدل فلنر بر تاب آوری، خودکارآمدی، سازگاری اجتماعی تحصیلی و میزان قربانی شدن دانش آموزان قربانی قلدری در مدرسه با توجه به اهداف پیشرفت اجتماعی. پایان‌نامه دکتری روانشناسی عمومی، دانشگاه تبریز.
رابینسون، نانسی ام. و رابینسون، هالبرت بی (1386). کودک عقب‌مانده ذهنی، (ترجمه فرهاد ماهر)، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
زارعی، حیدرعلی (۱۳۹۲). «الگوسازی روابط بین سبک‌های تفکر و سازگاری آموزشی با پیشرفت تحصیلی». مجله روانشناسی، ۱، 60-44.
سوری‌نژاد حدیث، رئیسی دهکردی زیبا، کهن شهناز، شمس مهری، ادیب مقدم الهام. (1399). مقایسه سبک فرزندپروری و سلامت روان در مادران تک‌فرزند و دو یا چند فرزند شهر اصفهان. پرستاری، مامایی و پیراپزشکی، ۵(۴) :۷۱- ۶۲
سیدامینی، به‌یانه؛ مالک، ایوب و ابراهیمی ممقانی، مهرانگیز (1389). «سطح کفایت فعالیتی، اجتماعی و مدرسه‌ای در دختران چاق و دارای اضافه وزن مدارس ابتدایی شهر تبریز». پرستاری ایران، 69، 36-42.
سیف، علی اکبر (1390). روانشناسی پرورشی نوین. تهران، نشر دوران.
ظروفی، مجید (1392). بررسی رابطه پذیرش اجتماعی با مهارت‌های اجتماعی بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی شبستر، مطالعات جامعه‌شناسی، 110، 19-91.
ظهیری، مژگان و هنرپروران، نازنین (1395). «رابطه شیوه‌های فرزندپروری با بلوغ اجتماعی و سبک‌های مقابله‌ای دختران نوجوان شهر اصفهان سال 1394». سلامت، 4، 38-46.
عزیزی‌نژاد، بهاره (1392). «تأثیر تعلیم تفکر انتقادی بر رشد مهارت‌های اجتماعی دانشجویان علوم‌پزشکی». راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 2، 69-73.
عظیمی، داریوش (۱۳۹۵). بررسی اثربخشی آموزش سرسختی روانشناختی بر خودکارآمدی تحصیلی و پذیرش اجتماعی دانش آموزان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی.
فرنودیان، پریسا؛ اسدزاده، حسن و ابراهیمی قوام، صغری (1392). « رابطه بین شیوه‌های فرزندپروری والدین با کمال‌گرایی و خود تنظیمی و مقایسه آن در دانش آموزان خانواده‌های تک فرزند و چند فرزند». علوم رفتاری، 16 (5)، 99-120.
فصیح فر، الهه و دلاور، علی (1386). «ساخت و هنجاریابی مقیاس بلوغ اجتماعی در دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانی شهرستان سبزوار در سال تحصیلی ۸۶ تا ۸۷». روانشناسی تربیتی، ۹، 59-43.
قاسمی پورکردمحله، معصومه و بزازیان، سعیده (1392). «رابطه سبک‌های فرزندپروری والدین و کمال‌گرایی با اضطراب اجتماعی دانش آموزان تیزهوش». علوم رفتاری، 15 (5)، 101-114.
کارتلج، جی و میلبرن، جی اف (2010). آموزش مهارت‌های اجتماعی کودکان. (ترجمه نظری نژاد، محمدحسن). مشهد، نشر آستان قدس.
کاظمی، رضا؛ مومنی، سویل و کیامرثی، آرش (۱۳۹۰). «بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر کفایت اجتماعی دانش آموزان مبتلا به اختلال ریاضی». ناتوانیهای یادگیری، 1 (1)، 108-94.
محمدی، محسن؛ سلیمی، حسین و برجعلی، احمد، (1396) مقایسه فعالیت‌ها و عوامل والدینی در ورود موفق و ناموفق به مرحله نوجوانی چرخه زندگی، پژوهش‌های مشاوره، 61 (16)، 166-190.
مظلوم همدانی، شهیده‌سادات و عموپور، مسعود (1396). «رابطه کمال‌گرایی والدین با عزت نفس و خوش بینی فرزندان آنها در بین دانش آموزان دختر دبیرستان‌های شهرستان رشت». توسعه‌ی آموزش جندی‌شاپور، ویژه نامه (8)، 118-122.
موقر افضلی، فاطمه‌السادات (1395). رابطه نگرش به زندگی با بلوغ اجتماعی و پذیرش اجتماعی کودکان و نوجوانان تحت پوشش کانون پرورش فکری دیلمقانی کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد مرودشت، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
میزبان، نرگس (۱۳۹۶). نقش کفایت اجتماعی در پیش‌بینی سلامت روان سالمندان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تبریز.
میکائیلی‌منیع، ‌فرزانه؛ ‌عیسی‌ زادگان، ‌علی؛ نقوی هرزند، ملیحه (1390). ‌«بررسی‌اثربخشی‌برنامه‌آموزشی مبتنی ‌بر‌ مدل‌ کفایت ‌اجتماعی ‌فلنر ‌بر ‌بهبود‌ رشد ‌و‌ مهارت‌های ‌اجتماعی ‌دختران‌کم توان‌ ذهنی». ‌پژوهش‌های‌نوین ‌روانشناختی، 24، 175-202.
هومن، حیدرعلی، وطن خواه، حمیدرضا، و جهانزاد، سارا. (1392). مطالعه ویژگیهای روان سنجی پرسشنامه بلوغ اجتماعی رائو. تحقیقات روانشناختی، 5(17)، 39-22.
یوسفی، فریده و خیر، محمد (1381). «بررسی پایایی و روایی مقیاس سنجش مهارت‌های اجتماعی ماتسون و مقایسه عملکرد دختران و پسران دبیرستانی در این مقیاس». علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 2 (36)، 147-158.
Alto, M., Handley, E., Rogosch, F., Cicchetti, D., & Toth, S. (2018). Maternal relationship quality and peer social acceptance as mediators between child maltreatment and adolescent depressive symptoms: Gender differences. Journal of Adolescence, 63(1), 19–28. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2017.12.004
Asher, S. R., & Taylor, A. R. (1981). Social outcomes of mainstreaming: Sociometric assessment and beyond. Exceptional Education Quarterly, 1(4), 13–30. https://doi.org/10.1177/074193258100100407
Cartledge G., Milburn J.F. (1983). Social skill assessment and teaching in the schools. In Kratochwill T.R. (Ed.), Advances in school psychology: Volume III (pp. 175–235). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.)
Cluver, L., Lachman, J. M., Sherr, L., Wessels, I., Krug, E., Rakotomalala, S., Blight, S., Hillis, S., Bachman, G., Green, O., Butchart, A., Tomlinson, M., Ward, C. L., Doubt, J., & McDonald, K. (2020). Parenting in a time of COVID-19. Lancet, 395(10231), e64. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30736-4
Delvecchio, E., Germani, A., Raspa, V., Lis, A., & Mazzeschi, C. (2020). Parenting Styles and child’s well-being: The mediating role of the perceived parental stress. Europe’s Journal of Psychology, 16(3), 514–531. https://doi.org/10.5964/ejop.v16i3.2013
Eiden, R. D., Colder, C., Edwards, E. P., & Leonard, K. E. (2009). A longitudinal study of social competence among children of alcoholic and nonalcoholic parents: role of parental psychopathology, parental warmth, and self-regulation. Psychology of Addictive Behaviors: Journal of the Society of Psychologists in Addictive Behaviors, 23(1), 36–46. https://doi.org/10.1037/a0014839  
Engelberg, E., & Sjöberg, L. (2004). Emotional intelligence, affect intensity, and social adjustment. Personality and Individual Differences, 37(3), 533–542. https://doi.org/10.1016/j.paid.2003.09.024
Felner, R. D., Lease, A. M., & Philips, R. C. (1990). Social competence and the language of adequacy as a subject matter for psycholog: A quadripartitetri-level framework. In T. P. Gullotta, G. R. Adams, & R. Montemayor (Eds.), Developing Social Competency in Adolescence (pp. 245–264). Sage.
Hirn, S. L., Thomas, J., & Zoelch, C. (2019). The role of empathy in the development of social competence: a study of German school leavers. International Journal of Adolescence and Youth, 24(4), 395–407. https://doi.org/10.1080/02673843.2018.1548361
Kendall, P. C., & Braswell, L. (1993). Cognitive-Behaviororal Therapy for Impulsive Children. Guilford press.
Klein-Sosa, J., & Renk, K. (2016). Social acceptance as a moderator in the relationship between socioeconomic status and the psychological adjustment of ethnically diverse early adolescents. Journal of Ethnic & Cultural Diversity in Social Work, 25(2), 130–152. https://doi.org/10.1080/15313204.2015.1132180
Lennox Terrion, J., O’Rielly, S., & Rocchi, M. (2016). Social competence of adolescents in residential substance abuse treatment. Journal of Child & Adolescent Substance Abuse, 25(4), 280–291. https://doi.org/10.1080/1067828x.2015.1037515
McElhaney, K. B., Antonishak, J., & Allen, J. P. (2008). “They like me, they like me not”: popularity and adolescents’ perceptions of acceptance predicting social functioning over time. Child Development, 79(3), 720–731. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2008.01153.x
Matson, J. L., Rotatori, A. F., & Helsel, W. J. (1983). Development of a rating scale to measure social skills in children: the Matson Evaluation of Social Skills with Youngsters (MESSY). Behaviour Research and Therapy, 21(4), 335–340. https://doi.org/10.1016/0005-7967(83)90001-3
Potochnick, S., Perreira, K. M., & Fuligni, A. (2012). Fitting in: the roles of social acceptance and discrimination in shaping the daily psychological well-being of Latino youth: Daily psychological well-being of Latino youth. Social Science Quarterly, 93(1), 173–190. https://doi.org/10.1111/j.1540-6237.2011.00830.x
Salo, Saara, and Marjo Flykt (2013), 'The Impact of Parental Addiction on Child Development', in Nancy E. Suchman, Marjukka Pajulo, and Linda C. Mayes (eds), Parenting and Substance Abuse: Developmental Approaches to Intervention, New York: Oxford Academic, https://doi.org/10.1093/med:psych/9780199743100.003.0010
Sapp, S., & Harrod, W. J. (1989). Social acceptability and intentions to eat beef. An expansion of the Fishbein- Ajzen model using reference group theory. Rural Sociology, 54(3), 420–438.
Schade, J., & Schlag, B. (2003). Acceptability of urban transport pricing strategies. Transportation Research. Part F, Traffic Psychology and Behaviour, 6(1), 45–61. https://doi.org/10.1016/s1369-8478(02)00046-3
Shucksmith, J., Hendry, L. B., & Glendinning, A. (1995). Models of parenting: implications for adolescent well-being within different types of family contexts. Journal of Adolescence, 18(3), 253–270. https://doi.org/10.1006/jado.1995.1018
Vimple, & Sawhney, S. (2017). Relationship between social competence and home environment of adolescents. Learning Community-An International Journal of Educational and Social Development, 8(3), 135. https://doi.org/10.5958/2231-458x.2017.00018.5
Wal, J. S. V. (2004). Eating and body image concerns among average-weight and obese African American and Hispanic girls. Eating Behaviors, 5(2), 181–187. https://doi.org/10.1016/j.eatbeh.2004.01.007
Walker, D. (2003). Maston Evaluation of Social Skills with Youngsters. McGraw-Hill.