طایفه‌گرایی در انتخابات مجلس شورای اسلامی و عوامل مرتبط با تداوم آن در شهر پارس‌آباد، استان اردبیل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

3 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

زمینه و هدف: طایفه‌گرایی و وجود احساسات و روحیات قوی در طایفه‌گرایی، از ویژگی‌های ساختار سنتی و قبیله‌ای می‌باشد که در برخی از مناطق ایران همچنان پایدار مانده و بر مسئله انتخابات تأثیرگذار است.  این پژوهش با هدف بررسی عوامل مرتبط با طایفه‌گرایی در انتخابات مجلس شورای اسلامی شهر پارس‌آباد صورت گرفته است.
 
روش و دادهها: پژوهش حاضر به روش پیمایش طراحی شده و از نظر زمان، مقطعی و از نظر نوع، کاربردی است. جامعه آماری تحقیق، افراد بالای 18 سال شهر پارسآباد که واجد شرایط شرکت در انتخابات هستند را تشکیل میدهند. داده‌ها با روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای، در نمونه 384 نفری گردآوری شد. پرسشنامه محققساخته که اعتبار آن از طریق اعتبار محتوا و پایایی به شیوه محاسبه آلفای کرونباخ سنجیده شده بود، مورد استفاده قرار گرفت.
 
یافتهها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد بین قانونگرایی، احساس محرومیت نسبی و بعد تجسم یافته سرمایه فرهنگی با طایفه‌گرایی در انتخابات رابطه وجود دارد.
 
بحث و نتیجهگیری: طایفه‌گرایی در انتخابات منجر به حذف افرادی از انتخابات شده است که در سطح محلی و ملی می‌توانستند منشأ خدمات بسیاری باشند.  در نتیجه، شخصیت‌های توانمندی از عرصه خدمت‌رسانی کنار نهاده شده‌اند.
 
پیام اصلی: نظام انتخاباتی مطلوب تأثیر به‌سزایی در تحقق شکل‌گیری مجلس و دولت کارآمد، ثبات سیاسی و  اجتماعی دارد و زمانی این مهم تحقق می‌یابد که سازوکارها و زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی انتخابات، پی‌ریزی درستی داشته باشد. انتخاب افراد شایسته از همه طوایف، زمینه مشارکت همگانی در اداره امور کشور را میسر می‌سازد. با ایجاد سندیکاها و حزب‌ها و تحزب‌گرایی که فراتر از افراد و نخبگان بومی باشند، می‌توان طایفه‌گرایی را کاهش داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Tribalism in the Parliamentary Elections of Iran and Factors Related to its Continuity (The Case of Parsabad City, Ardabil Province)

نویسندگان [English]

  • Akbar Zare-Shahabadi 1
  • Javad Ekhtiyari Aqdam 2
  • Mehran Bondori 3
1 Associate Professor of Sociology, Department of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
2 MA in Sociology, Department of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
3 PhD Candidate in Sociology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

Background and Aim: Tribalism, the strong loyalty to one's own tribe, is a characteristic of traditional and tribal structures that still exist in some regions of Iran and can affect formal elections. This research aimed to investigate the factors related to the tendency towards tribalism in Parsabad's parliamentary elections of the Islamic Parliament of Iran.
 
Methods and Data: This cross-sectional survey was conducted among 384 people over 18 years of age (who were eligible to participate in the elections) in Parsabad. They were selected through multi-stage cluster sampling technique. The data was collected by a questionnaire with content validity and Cronbach's alpha reliability.
 
Findings: The research findings showed that legalism, the feeling of relative deprivation and the embodied dimension of cultural capital were related to tribalism in elections.
 
Conclusion: Tribalism in the elections has led to the exclusion of people who could have provided many services at the local and national level.
 
Key Message: A competent electoral system plays an important role in the formation of an efficient parliament and government as well as political and social stability. This aim is achieved when the mechanisms and cultural and social contexts of the elections are well-established. The election of worthy people from all tribes enables public participation in the administration of the country's affairs. Tribalism can be reduced by developing political parties.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Parliament of Iran
  • Elections
  • Tribalism
  • Relative deprivation
  • Legalism
  • Parsabad
اورکی، پریوش (1391). مفاهیم و نظریههای امنیت، کرج، انتشارات نیبگ.
ایوبی، حجت‌الله (1377). رفتار انتخاباتی (الگوها و نظریهها)، مجموعه مقالات مشارکت انتخاباتی، مشارکت سیاسی، تهران، انتشارات سفیر.
باقری‌‌دولت‌آبادی، علی؛ مجاهدزاده، محمد؛ اکبری، فرزاد؛ باقری‌نژاد، سید اصغر (1397). بررسی تأثیر فرهنگ عشیره‌ای-طایفه‌ای بر رفتار انتخاباتی (مطالعه موردی روستاییان حوزه انتخابی دنا)، پژوهش‌های جغرافیای سیاسی، 3(11)، 27 – 66.
پوررحیمیان، الهه (1393). «بررسی رابطه سرمایه فرهنگی و خشونت خانگی علیه زنان متأهل شهر مهریز»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد رشته جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد.
پیری، حسن؛ حسین‌پور، محمدطه (1393). تحلیل رفتار انتخاباتی شهروندان استان ایلام  در انتخابات مجلس شورای اسلامی (با تأکید بر انتخابات مجلس نهم)، دومین کنفرانس ملی جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
خالقپور، مصطفی (1393). «بررسی تأثیر فرهنگ عشیره‌ای بر رفتار انتخاباتی شهروندان استان کهگیلویه و بویر احمد»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد رشته علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی.
دومارگون، ژان ایو؛ موشار، دانیل (1395). مبانی جامعهشناسی سیاسی، (ترجمه عبدالحسین نیک‌گهر)، تهران، نشر آگه.
ربیعی، علی (1387). مطالعات امنیت ملی (مقدمهای بر نظریههای امنیت ملی در جهان سوم)، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی مرکز چاپ و انتشار وزارت امور خارجه.
روحانی، حسن (1388). درآمدی بر نظریه سرمایه فرهنگی، راهبرد، 18(53)، 35-7.
زارع شاه‌آبادی، اکبر؛ ترکان، رحمت‌الله (1391). عوامل قانون‌گرایی در شهر یزد، رفاه اجتماعی، 13(50)، 159-205.
زارع، مریم؛ آذین، احمد؛ محمدی، اصغر (1399). بررسی تأثیر طایفه‌گرایی بر الگوی انتخابات مجلس هشتم تا دهم شورای اسلامی (مطالعه موردی: شهرستان نورآباد)، رهیافت، 14(52)، 205 – 224.
سجادیان، ناهید؛ نعمتی، مرتضی؛ شجاعیان، علی؛ اورکی، پریوش (1394). ارزیابی نقش طایفه‌گرایی در احساس امنیت اجتماعی (مطالعه موردی: شهر ایذه)، اطلاعات جغرافیایی سپهر، 24(94)، 59-76.
سجاسی قیداری، حمدالله؛ پورطاهری، مهدی؛ صادقی، وحید؛ حسینی، سیدمحمدحسین (1395). تحلیل رابطه طایفه‌گرایی اجتماعات محلی با توسعه سیاسی در شرایط انتخاباتی (مطالعه مورد: شهرستان نورآباد ممسنی)، جغرافیا و توسعه ناحیهای، 4(1)، 19-46.
سریع‌القلم، محمود (1387). فرهنگ سیاسی ایران، تهران پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
شکوئی، حسین (1381). جغرافیای شهری، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور.
شمس‌الدینی، علی؛ اطاعت، جواد؛ شهریور، هومان (1392). نقش مشارکت سیاسی روستائیان در افزایش خدمات‌رسانی به روستاهای شهرستان ممسنی، اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 2(3)، 87-100.
صفری‌شالی، رضا (1394). بررسی رفتار رأی‌دهندگی ایرانیان در انتخابات مجلس شورای اسلامی، مطالعات راهبردی، 18(3)، 119-138.
عالم، عبدالرحمن (1389). بنیادهای علم سیاست، تهران، نشر نی.
عشایری، طاها (1392). مطالعه جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری نزاع(درگیری)های دسته جمعی روستایی-عشایری و پیامدهای آن (مورد مطالعه روستای پریخان از توابع شهرستان مشکین‌شهر اردبیل)، دفتر تحقیقات کاربردی استان اردبیل.
عشایری، طاها؛ جهانپرور، طاهره (1400). تحلیل تأثیر ساختار طایفه‌ای بر کنش انتخاباتی در جمهوری اسلامی ایران، دانش سیاسی، 17(34)، 407- 432.
عضدانلو، حمید (1386). آشنایی با مفاهیم اساسی جامعهشناسی، تهران، نشر نی.
قجری، حسینعلی؛ آذین، احمد؛ ظفری، حیدر (1390). عوامل مؤثر بر الگوی رایدهی مردم شهرستان اردل در انتخابات مجلس شورای اسلامی، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بینالمللی دانشگاه آزاد اسلامی شهرضا، 3(6)، 135-173.
گودرزی، حسین (1384). گفتارهایی درباره جامعهشناسی هویت در ایران، تهران، انتشارات تمدن ایرانی.
مصطفی نژاد، حسن (1389). مدیریت بحرانهای قومی با رویکرد انتظامی (مبانی، اصول و الگوها)، تهران، انتشارات زرد.
میرزایی تبار، میثم؛ حسینی، سیدمحمدحسین؛ صادقی، وحید (1396). تبیین رابطه طایفه‌گرایی و حقوق شهروندی (نمونه پژوهشی: انتخابات مجلس شورای اسلامی در حوزه انتخاباتی ممسنی)، پژوهشهای جغرافیای سیاسی، 2(2)، 25 – 54.
هیوود، اندرو (1389). سیاست، ترجمه عبدالرحمن عالم، تهران، نشر نی.
Campbell, A., Converse, P., Miller, W., & Stokes, D. (1980). The American Voter. The University of Chicago Press.
Downs, A. (1957). An Economic Theory of Democracy. The University of Chicago Press.
Lazarsfeld, P., Berelson, B., & Gaudet, H. (1968). The People Choice How the Voter Make up His Mind in a President Campaign. Columia University Press.
Nie, N., Verba, S., & Petrocik, J. (1999). The Changing American Voter. Harvard University Press.