همسان‌همسری و بازتعریف نقش زنان در تصمیم‌های اقتصادی خانواده: مطالعه‌ای در شهر اسلام‌آباد غرب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

10.22034/jscc.2023.20568.1085

چکیده

زمینه و هدف: در دهه‌های اخیر، به‌دنبال ارتقاء سطح سرمایه‌های اقتصادی و اجتماعی زنان و توانمندی بیشتر آنان در جامعه ایران، نقش‌آفرینی آنان در حوزه‌های مختلف زندگی خانوادگی و اجتماعی بیشتر شده است. افزایش نقش آفرینی زنان از جمله زمینه‌های عمده تغییرات اجتماعی خانواده ایرانی بوده است. به نظر می‌رسد میزان نقش‌آفرینی اقتصادی زنان در خانواده، تابعی از درجه اشتراک و همسانی زنان در شاخص‌‌های اجتماعی و اقتصادی با همسران خود می‌باشد. بطوری‌که زنانی که از موقعیت‌ها و منزلت‌های همانندی با همسران‌شان برخوردارند، از قدرت و استقلال تصمیم‌گیری بیشتری نیز برخوردارند. هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش همسان‌همسری در تبیین تفاوت‌های مربوط به تصمیم‌های اقتصادی زنان در خانواده در شهر اسلام‌آباد غرب بوده است.
 
روش و دادهها: روش پژوهش کمی و جامعة آماری زنان دارای همسر شهرستان اسلام‌آباد غرب در سال ۱۴۰۱ بوده که ۳۷۷ نفر به شیوه نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند و مورد پیمایش قرار گرفتند.
 
یافتهها: میانگین شاخص تصمیم‌گیری در حوزه‌های مختلف اقتصادی  اقتصادی توسط زنان در خانواده 05/3 از ۵ بوده است. میانگین تصمیم‌گیری زنان در خرید مواد غذایی، تحصیل فرزندان، خرید پوشاک و لوازم خانگی بیشتر از بقیه موارد بوده است. همسان‌همسری در تحصیلات، پایگاه اقتصادی و اجتماعی خانواده زن و همسر، تعداد اعضای خانواده زن و همسر و رتبة تولّد زن و همسر بیشتر بوده است. میانگین تصمیم‌گیری اقتصادی زنان در وضعیّت همسان‌همسری و عدم همسان‌همسری به نفع زنان، بیشتر از وضعیّت عدم همسان‌همسری به نفع مردان بوده است.
 
بحث و نتیجهگیری: برمبنای یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت که همسان‌همسری عینی یعنی همانندی زن و شوهر در سن، تحصیلات، درآمد، اشتغال و ... بیشتر شده است و این امر، باعث تغییر در تصمیم‌های مهم خانواده از جمله تصمیم‌های اقتصادی شده است که قبلاً کاملاً مردانه فرض می‌شد.
 
پیام اصلی: با وجود نابرابری جنسیّتی در خانواده و جامعه و همچنین مشارکت اقتصادی کمتر زنان در مقایسه با مردان، نقش زنان در تصمیم‌های اقتصادی خانواده به دلیل همسان‌همسری بیشتر شده است. بنابراین، همسان همسری یکی از مکانیسم‌های تغییر در الگوهای سنتی خانواده و بتدریج تغییرات جامعه خواهد بود. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Homogamy and Redefining Economic Role of Women in Family: A Study in Eslamabad-e Gharb City, Iran

نویسندگان [English]

  • Vakil Ahmadi 1
  • Siavash Gholipoor 1
  • Milad Naseri 2
1 Associate Professor of Sociology, Faculty of Social Sciences, Razi University, Kermanshah, Iran
2 Masters in Sociology, Faculty of Social Sciences, Razi University, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

Background and Aim: In recent decades, the enhancement of women's economic and social capital has led to their increased empowerment within Iranian society and familial life. This changes in women's roles represents a significant domain of social change within the Iranian family. A woman's economic role in the family seems to be correlates with the level of similarity in social and economic status with her husband and women who hold similar positions and status to her husbands exhibit greater power and independence in decision-making. This research aimed to examine the influence of homogamy on the economic decision-making disparities among women in families in the city of Eslamabad-e Gharb, Kermanshah province, Iran.
 
Methods and Data: Using quantitative research approach, the study surveyed a statistical population of married women in Eslamabad-e Gharb city in the year 2022. A total of 377 participants were selected through a cluster sampling technique.
 
Findings: The average decision-making score for women in various economic domains within the family was 3.05 out of 5. Women exhibited higher decision-making scores particularly in purchasing food, children's education, clothing, and household appliances. A higher degree of homogamy was observed in educational backgrounds, as well as in the economic and social foundations of both the wife's and husband's families. Additionally, the number of family members and the birth order of both spouses were influential factors. Notably, women in homogamous marriages demonstrated a greater average in economic decision-making compared to those in non-homogamous unions.
 
Conclusion: Objective homogamy, defined as the similarity between husband and wife in age, education, income, employment, etc., has increased. This rise has led to shifts in key family decisions, including those related to economics, which were traditionally considered the sole domain of men.
 
Key Message: Despite persistent gender inequality in family and societal structures, and lower economic participation of women relative to men, women's influence on family economic decisions has grown due to homogamy. Consequently, homogamy may serve as a mechanism for altering traditional family structures and facilitating broader societal change.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic decisions
  • Homogamy
  • Family
  • Women
  • Eslamabad-e Gharb
اسدزاده منجیلی، سحر؛ لطفی زاده، فرشته (1400)، «تأثیر جایگاه زن و ساختار خانواده بر سبک‌های تصمیم گیری خرید خانواده»، زن و جامعه، 12(48)، 14-1. https://doi.org/10.30495/jzvj.2022.22909.3036
خان‌محمدی، فاطمه؛ پرتوی، لطیف (1396)، «بررسی رضایت از زندگی زناشویی در میان زوجین دارای سبک‌های سنّتی و مدرن و عوامل اجتماعی- فرهنگی مرتبط با آن در شهر میاندوآب»، مطالعات جامعه‌شناسی، 10(34)، 126-109.         https://sanad.iau.ir/Journal/jss/Article/957856
زارع شاه‌آبادی، اکبر؛ ماندنی، رقیه (1392)، «عوامل مؤثر بر قدرت تصمیم‏گیری زنان در خانواده‌های شهر سپیدان»، زن در توسعه و سیاست، 11(2)، 293-275. https://doi.org/10.22059/jwdp.2013.36094
زنجانی‌زاده اعزازی، هما؛ صنعتی، نادر؛ اسماعیلی یزدی، فریال(1391)، سنجش میزان قدرت تصمیم‌گیری زنان در خانواده و عوامل مؤثر بر آن، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 8(26)، 11-1. https://www.jcsc.ir/article_18875.html
ساروخانی، باقر؛ ناصری، سهیلا (1396)، «بررسی عوامل مؤثر بر ساخت قدرت در خانواده در شهر تهران»،  علوم اجتماعی، 11(37)، 22-1. https://journals.iau.ir/article_533229.html
عسکری ندوشن، سمیه؛ موسوی ندوشن، فاطمه سادات (1399)، «اشتغال زنان و قدرت تصمیم‌گیری در خانواده: مطالعه تطبیقی زنان شاغل و غیر شاغل در شهر یزد»، مطالعات پلیس زن، 32: 128-111.     https://www.magiran.com/paper/citation?ids=2179436
عسکری ندوشن، عباس و فاطمه ترابی، (1389) «سطح، روند و الگوی همسان‌همسری تحصیلی در ایران»، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 5(9)، 55-29. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1706369
قادری، طاهره؛ مردانی, سمیه (1392)، «رابطه همسان‌همسری و مطلوبیت روابط زناشویی»، برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 4(15)، 87-129.  https://doi.org/10.22054/qjsd.2013.831
کافی، مجید؛ بهمنی، لیلا؛ دلاور، مریم سادات (1395)، «سرمایة فرهنگی زنان و ساختار توزیع قدرت در خانواده (مطالعة موردی: شهر شیراز»، زن در توسعه و سیاست، 14(1)، 123-105. https://doi.org/10.22059/jwdp.2016.58664
میرحسینی، زهرا؛ ابراهیمی، مرضیه؛ پاکدل، پریسا (1400)، «بررسی عوامل مؤثر بر قدرت زنان در خانواده»، خانواده پژوهی، 17(4)، 539-523. https://doi.org/10.52547/JFR.17.4.523
نایبی، هوشنگ؛ گلشنی، میمنت (1392)، «تأثیر منابع در دسترس زنان بر قدرت تصمیم‌گیری در خانواده (مطالعه تجربی شهر بابل»، زن در توسعه و سیاست، 11(1)، 152-135. https://doi.org/10.22059/jwdp.2013.35485
Abate, N. (2019). Rural Women Participation in Decision-Making Power and Natural Resource Management in Ethiopia: A Case of Delanta District, South Wello Zone. EC Agriculture, 5, 448-460.
Blood, R. O., & Wolfe, D. M. (1960). Husbands and Wives: The Dynamics of Married Living. Free Press Glencoe.
Bem, S. L. (1981). Gender schema theory: A cognitive account of sex typing. Psychological Review, 88(4), 354–364. https://doi.org/10.1037//0033-295x.88.4.354
Boserup, E., Tan, S. F., & Toulmin, C. (2013). Woman's role in economic development: Routledge. https://monoskop.org/images/e/e0/Pierre_Bourdieu_Distinction_A_Social_Critique_of_the_Judgement_of_Taste_1984.pdf
Foroutan, Y. (2019). "Cultural Analysis of Half-Century Demographic Swings of Iran: The Place of Popular Culture". Journal of Ethnic and Cultural Studies, 6(1), 77-89. https://doi.org/10.29333/ejecs/184
Bourdieu, P. (2014). Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste. Routledge. https://monoskop.org/images/e/e0/Pierre_Bourdieu_Distinction_A_Social_Critique_of_the_Judgement_of_Taste_1984.pdf
Haller, C. S., & Courvoisier, D. S. (2010). Personality and thinking style in different creative domains. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 4(3), 149–160. https://doi.org/10.1037/a0017084
Khoudja, Y., & Platt, L. (2018). Labour market entries and exits of women from different origin countries in the UK. Social Science Research, 69, 1–18. https://doi.org/10.1016/j.ssresearch.2017.10.003
Lerner, Danial (1964). The passing of traditional society, New York, MacmilianPress. https://ia801400.us.archive.org/34/items/in.ernet.dli.2015.118860/2015.118860.The-Passing-Of-Traditional-Society.pdf
Mottiar, Z., & Quinn, D. (2004). Couple dynamics in household tourism decision making: Women as the gatekeepers? Journal of Vacation Marketing, 10(2), 149–160. https://doi.org/10.1177/135676670401000205
Ofole, N. (2015). Determinant of Marital Satisfaction among Young Couples in Lagos State. Nigeria". the Counsellor, 34. https://www.academia.edu/15532283
Opoku, M. P., Anyango, B., & Alupo, B. A. (2018). Women in politics in Kenya: an analysis of participation and barriers. Multidisciplinary Journal of Gender Studies, 7(1), 1506-1530. https://doi.org/10.17583/generos.2018.3179
Rangel, A., Camerer, C., & Montague, P. R. (2008). A framework for studying the neurobiology of value-based decision making. Nature Reviews, Neuroscience, 9(7), 545–556. https://doi.org/10.1038/nrn2357
Shetty, S., & Hans, V. B. (2019). Women entrepreneurs in India: Approaches to education and empowerment. SSRN Electronic Journal. https://doi.org/10.2139/ssrn.3346540
Skeggs, B. (2004). Exchange, value and affect: Bourdieu and ‘the self.’ The Sociological Review, 52(2_suppl), 75–95. https://doi.org/10.1111/j.1467-954x.2005.00525.x
Williams, L. B. (2019). Development, Demography, and Family Decision-Making: The Status of Women in Rural Java, Routledge. https://doi.org/10.4324/9780429045547