دوگانه‌ای در تاریخ‌نگاری: نقش اندیشة ساختاری (ساختارگرا/پساساختارگرا) در تحول سنت‌های تاریخ‌نگاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه‌شناسی، بخش جامعه‌شناسی و برنامه‌ریزی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی، بخش جامعه‌شناسی و برنامه‌ریزی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

10.22034/jscc.2024.20955.1096

چکیده

زمینه و هدف: ایدة ساختار همواره در مباحث تاریخ‌نگاری به‌طور جدی مطرح است اما غالباً از نقطة توجه روش‌شناسان یا حتی فلاسفه تاریخ دور می‌ماند چراکه اساساً بحث از ساختار یک چالش نظری مربوط به حوزه جامعه‌شناسی و تخصصیِ آن پنداشته می‌شود؛ بنابراین تحقیق حاضر بر آن بوده است تا این بار نقش اندیشه ساختاری در تحول نظریاتِ تاریخ و تنوع شیوه‌های موجودِ تاریخ نگاری را بررسی کند.
 
روش و دادهها: این مطالعه با روش اسنادی انجام شده است. چهارچوب مفهومیِ تحقیق برگرفته از مفاهیم پایه در فلسفه‌ی تاریخ می‌باشد که به‌طور خاص با استخراج دو فرضیه‌ی اصلی : الف) انطباق، ب) ربط، احراز شده است. همچنین داده‌های تحقیق که با بررسی اسنادِ انتخاب شده جمع‌آوری گردید، صورتی روایی داشته است.
 
یافتهها: تحقیق حاضر، در نهایت دو رهیافت را شناسایی و ارائه می‌کند: الف) تاریخ ساختارگرا: مشتمل بر تاریخ اقتصادی-اجتماعی، تاریخ اجتماعی، تاریخ فرهنگی (اولیه).  ب) تاریخ نگاری پساساختاگرا: مشتمل بر تاریخ فرهنگیِ جدید.
 
بحث و نتیجهگیری: تاریخ ساختارگرا بیانگر آن تاریخ واقع‌گرایانه‌ای است که با مفروضات پوزیویتیستی در تحول نخستِ آن نسبت می‌یابد. با این حال همواره با اثبات‌گرایی در فهم متعارف آن فاصله‌ای منطقی دارد. از سویی دیگر، تاریخ پساساختارگرا به‌طور خاص با مفروضات رهیافت انتقادی نسبت داشته و از این حیث رویه‌ای بازاندیشانه به تاریخ (رسمی) دارد.
 
پیام اصلی: دوگانه‌ی تاریخ ساختارگرا/پساساختارگرا پیامد تحولات از درون پارادایم تاریخی است که به نوبه خود با تحولات پارادایمیمک علوم انسانی در چرخش‌های پوزیویتیستی، تفسیری و انتقادی مرتبط است. به این ترتیب چرخش انتقادیِ تاریخ‌نگاری از رویکرد ساختاری به پساساختارگرایی را می‌توان از این طریق درک کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Duality in Historiography: Exploring the Influence of Structural Ideas (Structuralist and Post-Structuralist) on the Evolution of Historiographical Traditions

نویسندگان [English]

  • jahangir gahangiri 1
  • Nasrin Mohammadi 2
1 Associate Professor, Department of Sociology, Faculty of Economics, Management and Social Sciences, Shiraz University, Shiraz, Iran
2 PhD Candidate in Sociology, Department of Sociology, Faculty of Economics, Management and Social Sciences, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

Background and Aim: Although the concept of structure has always been a focal point in historiographical debates, it is often neglected by methodologists and even historians of philosophy due to its theoretical complexity and its close association with sociology. This research aims to achieve a paradigmatic understanding of historiography, highlighting the impact of structural concepts and their implications on the range of methodological approaches.
 
Methods and Data: This study employs a documentary method within a qualitative research framework. Data was gathered through an analysis of selected documents and is presented in a narrative form. The study is grounded in the philosophical concepts of history, focusing on two primary hypotheses: a) adaptation, and b) relevance, within the context of the paradigmatic foundations of the human sciences.
 
Findings: The research identifies two distinct approaches: a) structuralist history, which includes history, social history, and cultural history (primary); and b) post-structuralist history, which encompasses new cultural history.
 
Conclusion: Constructivist history implies a realistic history related to positivist assumptions in its initial evolution, yet it maintains a logical distance from conventional positivism. On the other hand, post-structuralist history adopts a critical stance towards assumptions, leading to a rethinking of (official) history.
 
Key Message: The duality of structuralist and post-structuralist history results from developments within the historical paradigm, which are linked to the broader paradigmatic shifts in the humanities such as positivism, interpretation and criticism. Therefore, the critical turn in historiography from the structuralism to poststructuralism can be understood in this framework.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Structuralist history
  • Post-structuralist history
  • Realistic history
  • People-oriented history
  • Duality
ایمان، محمد‌تقی (1391). فلسفة روش تحقیق در علوم انسانی. قم: نشر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
اسکاچپول، تدا (1388). بینش و روش در جامعه شناسی تاریخی. (ترجمة هاشم آقاجری)، تهران: نشر مرکز.
اسکات، جان و خوزه لوپز (1391). ساختار اجتماعی. (ترجمة یوسف صفاری)، تهران: نشر آشیان. 
بلیکی، نورمن (1395). پاردایمهای تحقیق در علوم انسانی. (ترجمة حمیدرضا حسنی، محمدتقی ایمان و مسعود ماجدی)، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. 
 بلیکی، نورمن (1394). استراتژیهای پژوهش اجتماعی. (ترجمة هاشم آقابیگ پوری)، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
 بنتون، تد و یان کرایب (1391). فلسفة علوم اجتماعی. (ترجمة شهناز مسمی پرست)، تهران: نشر آگه.
 تیلور، آورام و دانلد مک‌رایلد (1397). نظریة اجتماعی و تاریخ اجتماعی. (ترجمة محمد غفوری) تهران: نشر سمت.
 سیدمن، استیو (1386). کشاکش آراء در جامعهشناسی. (ترجمة هادی جلیلی)، تهران: نشر نی.
 ریتزر، جورج (1379). نظریههای جامعهشناسی در دوران معاصر. (ترجمة محسن ثلاثی)، تهران: انتشارات علمی.
 کار، ادوراد هالت (1378). تاریخ چیست؟. (ترجمة حسن کامشاد)، تهران:انتشارات خوارزمی.
 کرایب، یان (1393). نظریة اجتماعی مدرن: از پارسونز تا هابرماس. (ترجمة عباس مخبر)، تهران: نشر آگه.
کلارک، الیزابت (1398). تاریخ، متن، نظریه. (ترجمة هاشم آقاجری)، تهران: انتشارات مروارید.
کوزر، لوییس (1380). زندگی و اندیشة بزرگان جامعهشناسی. (ترجمة محسن ثلاثی)، تهران: انتشارات علمی.
کیت، جنکینز (1387). بازاندیشی تاریخ. (ترجمة حسینعلی نوروزی)، تهران: نشر آگه.
والش، ویلیام ( 1363). مقدمهای بر فلسفة تاریخ. (ترجمة ضیاءالدین علایی طباطبائی)، تهران: انتشارات امیر.
یاسپرس، کارل (1373). آغاز و انجام تاریخ. (ترجمة حسن کامشاد)، تهران: انتشارات خوارزمی.
نیومن، سال (1401). قدرت و سیاست در اندیشة ساختارگرا؛ نظریههای جدید دربارة امر سیاسی. (ترجمة جهانگیر جهانگیری و حسن پورنیک)، تهران: نشر آگه.
هگل، گئورک ویلهلم (1385). عقل در تاریخ. (ترجمة حمید عنایب)، تهران: نشر شفیعی.
Aagaard, A. (2021). Poststructuralism and the Challenge of History, in Benjamin, C. (eds), Routledge Handbook of Historical International Relations, London: Routledg.
Atkinson, R. F. (1978). Knowledge and Explanation in History: An Introduction to the Philosophy of History, NewYork: Cornell University Press.
Bentley, M. (1999). Modern historiography: An Introduction, London: Routledge.
Burke, P. (2008). What is Cultural History?, England: Cambridge University Press.
Burke, P. (1997). Origins of Cultural History; Varieties of Cultural History, Ithaca, New York: Cornell University Press.
Caplan, J. (1989). Postmodernism, Poststructuralism, and Deconstruction: Notes for Historians, Central European History, 22(3/4): 260-278. DOI: https://doi.org/10.1017/S0008938900020483.
CollIngwood, R. G. (1993). The idea of History, Oxford New York: Oxford University Press.\
Corlew, A. (2010). Poststructuralism as Historiographical Paradigm. https://doi.org/10.2139/ssrn.2318899.
Hunt, L. (1989). The New Cultural History, Berkeley and Los Angeles, California: University of California Press.
Iggers, G. (1997). Historiography in the Twentieth Century: From Scientific Objectivity to the-Postmodern Challenge, United States of America: Wesleyan University Press.
Jenkins, K. (2005). On ‘What is History?’ From Carr and Elton to Rorty and White, London and New York: Routledge.
Kellner, H (1987). Narrativity in History: Post-Structuralism and Since, History and Theory, 26(4):1-29. https://doi.org/10.2307/2505042.
Lemon, M. C. (2003). Philosophy of History, New York: Routledge.
Lorenz, C. (2015). History: Theories and Methods, In James D. W. (eds), International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, Oxford: Elsevier.
Murphey, M. G. (1973). Our Knowledge of Historical past, United States of America: The Bobbs-Merrill Company.
Munslow, A. (1997). Deconstructing History, NewYork: Routledge.
Poster, M (1997). Cultural History and Postmodernity, New York: Columbia University Press.
Sewell, W. H. (1992). A Theory of Structure: Duality, Agency, and Transformation', American Journal of Sociology, 98(1): 1-29.
Steewart, D., Kamis, K. (1984). Secondry Resesrch: information Sources and Methods, Newbury Park, CA: Sage.
Stanford, M. (1998). An Introduction to the Philosophy of History, USA; Massachusetts:   Blackwell Publishers.
Topolski, J (1994). Histography between Modernism and Postmodernism, Netherlands Amsterdam: Rodopi.
Tucker, A. (2009). A Companion to the Philosophy of History and Historiography, United Kingdom: Blackwell publishers.
Walsh, W. H. (1960). Philosophy of History: An Introduction, United States of America: Harpert & Brothers publishers.