گذار شهری و عوامل مؤثر بر پویایی آن در آسیا

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22034/jscc.2025.22082.1158

چکیده

زمینه و هدف:  شهرنشینی و افزایش جمعیت شهری به‌طور چشمگیری در قاره‌ی آسیا پویا و در جریان است، به‌طوری‌که رشد بی‌سابقه‌ای در نسبت جمعیت شهری آن طی چهار دهه‌ی اخیر روی داده است. مقاله‌ی پیش‌رو برآن است تا الگوهای مکانی و زمانی، روندها و همچنین عوامل پویایی گذار شهری را در 48 کشور آسیایی طی دوره‌ی 2020-1960 مورد تحلیل قرار دهد.
 
روش و داده‌ها: روش تحقیق، تحلیل ثانویه و از نوع پژوهش کمی و تحلیل ریاضی است که در آن با استفاده از داده‌های باز بانک جهانی و روش آماری تحلیل پیشینه واقعه به تجزیه و تحلیل موضوع مورد بررسی پرداخته شده است.
 
یافته‌ها: نتایج نشان داد که تا سال 2020 نزدیک به 64 درصد کشورها (30 مورد) در مناطق مختلف قاره‌ی آسیا از لحاظ سطح شهرنشینی به مرحله‌ی گذار شهری رسیده‌اند. همچنین بررسی عوامل محرک شهرنشینی با استفاده از رگرسیون چندمتغیره کاکس نشان داد که شاخص‌های مرگ‌ومیر، مهاجرت و سرانه‌ی تولید ناخالص داخلی بر احتمال رسیدن کشورها به گذار شهری مؤثر هستند.
 
بحث و نتیجه‌گیری: در طول دوره مورد بررسی، سطح شهرنشینی به‌طور گسترده در آسیا متفاوت بوده است. به‌طوری‌که شاهد سطوح بالای شهرنشینی در شرق و غرب آسیا و سطوح پایین آن در آسیای جنوبی و آسیای جنوب شرقی هستیم. درحالی‌که بیشتر کشورهای عربی حوزه‌ی خلیج‌فارس به همراه کشورهای واقع در شمال و شمال غرب آسیا و همچنین کشورهای ژاپن و سنگاپور قبل از سال 1960 وارد مرحله‌ی گذار شهری شده بودند، آسیای غربی، مرکزی، شرق آسیا و همچنین جنوب شرق آسیا طی دوره‌ی 2020-1960 وارد این مرحله از شهرنشینی شده‌اند.
 
پیام اصلی: نظام شهرنشینی و روند سریع آن در بیشتر کشورهای آسیایی و ادامه‌ی این روند در سال‌های آینده می‌تواند تغییرات جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی بی‌سابقه‌ای را به همراه داشته باشد و چالش‌های مهمی را در زمینه‌ها‌ی تخریب فیزیکی و محیطی، محرومیت اجتماعی، ناامنی، بیکاری، کمبود مسکن و رشد پایدار شهری ایجاد کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Urban Transition and the Factors Affecting Its Dynamic in Asia

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Torabi 1
  • Davoud Shahpari-Sani 2
1 Associate Professor of Demography, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
2 PhD Candidate in Demography, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Background and Aim: Urbanization in Asia has surged over the past four decades, leading to unprecedented growth in urban population. This article examines the spatial and temporal patterns, trends, and factors driving urban transition across 48 Asian countries from 1960 to 2020.
 
Data and Method: The study uses secondary analysis of the World Bank data, employing quantitative methods, including event history analysis.
 
Findings: By 2020, nearly 64% (30 countries) of Asian nations had reached the stage of urban transition. Factors such as mortality, migration, and GDP per capita significantly influenced this transition.
 
Conclusion: Urbanization levels vary widely, with high urbanization in East and West Asia and lower levels in South and Southeast Asia. Most of the Arab countries of the Persian Gulf, North and Northwest Asian countries as well as Japan and Singapore had experienced urban transition before 1960, in contrast to the West, Central, East Asia, and Southeast Asia for which the transition occurred after between 1960 and 2020.
 
Key Message: The urbanization process and its rapid pace in most Asian countries, along with the continuation of this trend in the coming years, could lead to unprecedented demographic, economic, and social changes. It may also pose significant challenges, including physical and environmental degradation, social exclusion, insecurity, unemployment, housing shortages, and issues related to sustainable urban growth.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urbanization
  • Urban transition
  • Asian continent
  • Event history analysis
  • Cox regression

مراجع

ترابی، فاطمه (1399). جنسیت، گذران وقت و نقش‌های خانوادگی: اهمیت منابع نسبی و دسترسی زمان، مطالعات جمعیتی، 6(1)، 65-37.  https://jips.nipr.ac.ir/article_119890.html
ترابی، فاطمه؛ صادقی، حبیب‌الله (1401). تعیین‌کننده‌های اقتصادی و جمعیتی پایداری شاخص عملکرد محیط‌زیست (مطالعه موردی: کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا)، پژوهش‌های محیط‌زیست، 13(25)، 299-281. https://www.iraneiap.ir/article_158592.html  
ترابی، فاطمه؛ فراش خیالو، نورالدین (1399). بررسی و مقایسه روند کاهش باروری در کشورهای آسیایی با استفاده از تحلیل پیشینه واقعه، مطالعات راهبردی زنان، 23(90)، 31-7. https://doi.org/10.22095/jwss.2021.233805.2360
فتحی، الهام (1394). روند شهرنشینی در ایران، آمار: دوماهنامه‌ی تحلیلی ـ پژوهشی، 3(2)، 15-8.  
 http://amar.srtc.ac.ir/article-1-32-fa.html
Allison, P. D. (2014). Event History and Survival Analysis: Regression for Longitudinal Event Data, (Vol. 46). SAGE publications.
Boustan, L. P., Bunten, D. M., & Hearey, O. (2013). Urbanization in the United States, 1800-2000 (No. w19041). National Bureau of Economic Research. https://www.nber.org/papers/w19041
Brückner, M. (2012). Economic growth, size of the agricultural sector, and urbanization in Africa. Journal of Urban Economics, 71(1), 26-36. https://doi.org/10.1016/j.jue.2011.08.004
Chaolin, G. (2020). Urbanization. International Encyclopedia of Human Geography, Second Edition, (pp. 141–153), Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-102295-5.10355-5
Chen, M., Ye, C., Lu, D., Sui, Y., & Guo, S. (2019). Cognition and construction of the theoretical connotations of new urbanization with Chinese characteristics. Journal of Geographical Sciences, 29, 1681-1698. https://doi.org/10.1007/s11442-019-1685-z
Cleves, M., Gould, W., Gutierrez, R. G., & Marchenko, Y. (2010). An Introduction to Survival Analysis Using Stata, Stata Press, College Station, Texas.
Cohen, R. B. (2018). The new international division of labor, multinational corporations and urban hierarchy, In  Dear, M., & Scott, A (eds), Urbanization and Urban Planning in Capitalist Society (pp. 287-315). Routledge.
Davis, K. (1965). The urbanization of the human population. Scientific American, 213(3), 41–53. https://doi.org/10.1038/scientificamerican0965-40
Fathi, E. (2015). Urbanization trends in Iran, Statistics, 3(2), 8-15. [In Persian].   
http://amar.srtc.ac.ir/article-1-32-fa.html
Friedmann, J. (2005). China's Urban Transition. University of Minnesota Press.
Geyer, H. (1996). Expanding the theoretical foundation of differential urbanization. Tijdschrift Voor Economische en Sociale Geografie, 87(1), 44-59. https://doi.org/10.1111/j.1467-9663.1998.tb01536.x
Ghorbi, M., & Mohammadi, H. (2017). A critical view on new urbanism theory in urban planning: from theory to practice. Space Ontology International Journal, 6(3), 89-97. https://sanad.iau.ir/journal/soij/Article/535487?jid=535487
Gollin, D., Jedwab, R., & Vollrath, D. (2016). Urbanization with and without industrialization. Journal of Economic Growth, 21, 35-70. https://doi.org/10.1007/s10887-015-9121-4
Hart, R. K., Lyngstad, T. H., & Vinberg, E. (2017). Children and union dissolution across four decades: Evidence from Norway. European Sociological Review, 33(2), 317-331. https://doi.org/10.1093/esr/jcx039
Hugo, G. (2019). Patterns and Trends of Urbanization and Urban Growth in Asia. In: Jayanthakumaran, K., Verma, R., Wan, G., Wilson, E. (eds) Internal Migration, Urbanization and Poverty in Asia: Dynamics and Interrelationships. (pp. 13-45), Springer, Singapore. https://doi.org/10.1007/978-981-13-1537-4_2
Kasarda, J. D., & Crenshaw, E. M. (1991). Third world urbanization: Dimensions, theories, and determinants. Annual Review of Sociology, 17(1), 467-501.  https://doi.org/10.1146/annurev.so.17.080191.002343
Kelley, A. C., & Williamson, J. G. (1984). Population growth, industrial revolutions, and the urban transition. Population and Development Review, 10(3), 419-441. https://doi.org/10.2307/1973513
Kessides, C. (2007). The urban transition in Sub-Saharan Africa: challenges and opportunities. Environment and Planning C: Government and Policy, 25(4), 466-485. https://doi.org/10.1068/c3p
Ma, H., & Sun, Z. (2020). Comprehensive urbanization level and its dynamic factors for five Central Asian countries. Journal of Geographical Sciences, 30, 1761-1780.     
https://doi.org/10.1007/s11442-020-1811-y
Ma, L., Rizzi, E., & Turunen, J. (2019). Childlessness, sex composition of children, and divorce risks in China. Demographic Research, 41, 753-780. https://www.jstor.org/stable/26850666
Mardiansjah, F. H., Rahayu, P., & Rukmana, D. (2021). New patterns of urbanization in Indonesia: Emergence of non-statutory towns and new extended urban regions. Environment and Urbanization ASIA, 12(1), 11-26. https://doi.org/10.1177/0975425321990384
McGranahan, G., Schensul, D., & Singh, G. (2016). Inclusive urbanization: Can the 2030 agenda be delivered without it? Environment and Urbanization, 28(1), 13–34.                https://doi.org/10.1177/0956247815627522
Palat, R. A. (2014). Dependency Theory and World‐Systems Analysis. In: Duara, P., Murthy, V., & Sartori, A. (eds). A Companion to Global Historical Thought, (pp. 369-383), John Wiley & Sons, Ltd. https://doi.org/10.1002/9781118525395.ch24
Pannell, C. (1995). China's urban transition. Journal of Geography, 94(3), 394-403. https://doi.org/10.1080/00221349508979342
Portes, A. (1978). The informal sector and the world economy: notes on the structure of subsidised labour. The IDS Bulletin, 9(4), 35-40. https://doi.org/10.1111/j.1759-5436.1978.mp9004009.x
Ritchie, H., Samborska, V., & Roser, M. (2024). Urbanization. Our World in Data. https://ourworldindata.org/urbanization?source=content_type:react|first_level_url:article|section:main_content|button:body_link
Shin, H. B. (2015) Urbanization in China. In: Wright, J. D., (ed.) International Encyclopedia of Social and Behavioral Sciences. (pp. 973-979), Elsevier, Oxford, UK. http://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.72095-2
Sircar, S. (2017). ‘Census towns’ in India and what it means to be ‘urban’: Competing epistemologies and potential new approaches. Singapore Journal of Tropical Geography, 38(2), 229–244. https://doi.org/10.1111/sjtg.12193
Songsore, J. (2009). The urban transition in Ghana: Urbanization, national development and poverty reduction, Study Prepared for the IIED as part of its Eight Country Case Studies on Urbanization, University of Ghana. https://www.iied.org/sites/default/files/pdfs/migrate/G02540.pdf?
Torabi, F. (2020). Gender, time use and family roles: The importance of relative resources and time availability. Iranian Population Studies, 6(1), 37-65. [In Persian].  https://jips.nipr.ac.ir/article_119890.html  
Torabi, F., & Farash Khialo, N. (2021). Investigating and comparing the trend of declining fertility in Asian countries based on event history analysis. Women's Strategic Studies, 23(90), 7-37. [In Persian]. https://doi.org/10.22095/jwss.2021.233805.2360
Torabi, F., & Sadeghi, H. A. (2022). Economic and demographic determinants of sustainability of the environmental performance index: Case study of Middle East and North Africa. Environmental Researches, 13(25), 281-299. [In Persian]. https://www.iraneiap.ir/article_158592.html
United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2018). World Urbanization Prospects: The 2018 Revision, Online Edition. https://esa.un.org/unpd/wup/ Publications
Worldatlas (2021). How Many Countries Are There in Asia? Reunion Technology Inc, Retrieved (Juanary 3, 2025) from:  https://www.worldatlas.com/articles/how-many-countries-are-in-asia.html
Yang, D. (2013). Spatial Logic and risks in China's rapid urbanization under global complexity, China City Planning Review, 22(1), 15-24. http://www.ccprjournal.com.cn/news/9042.htm
Ye, X., & Xie, Y. (2012). Re-examination of Zipf’s law and urban dynamic in China: A regional approach. The Annals of Regional Science, 49, 135–156. https://doi.org/10.1007/s00168-011-0442-8
Yeerken, W., Liu, H., & Liu, W. D. (2014). Evaluation of Kazakhstan’s urbanization during 1992–2011 and its influencing factors. Progress in Geography, 33(2), 181-193.  https://doi.org/10.11820/dlkxjz.2014.02.004
Zhu, Y. (2017). The urban transition and beyond: Facing new challenges of the mobility and settlement transitions in Asia. Paper presented at United Nations Expert Group Meeting on Sustainable Cities, Human Mobility and International Migration, 20 September 2017, New York. https://www.un.org/development/desa/pd/sites/www.un.org.development.desa.pd/files/unpd_egm_201709_s3_paper-zhu-final-rev1.pdf
تداوم و تغییر اجتماعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 19 دی 1403

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار