انتخاب و مصرف پوشاک به‌مثابه عنصر تمایز اجتماعی بین‌نسلی؛ تفاوت‌ها و شباهت‌ها

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه‌شناسی، گروه جوانان و مناسبات نسلی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، تهران، ایران

2 استادیار جامعه‌شناسی، گروه جامعه‌شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، تهران، ایران

10.22034/jscc.2025.22183.1166

چکیده

زمینه و هدف: پوشاک یک نماگر مهم تمایز اجتماعی و یک نماد فرهنگی برجسته است. انتخاب و مصرف پوشاک، هم به عنوان یک جزء فرهنگی و هم یک عنصر نمادین، در طول نسل‌ها به‌طور مستمر در حال تکوین است. هدف این مطالعه بررسی تفاوت‌ها و شباهت‌ها در انتخاب پوشاک در میان گروه‌های سنی مختلف و چگونگی تغییرات نسلی آن است.
 
روش و داده‌ها: روش پژوهش پیمایش و جامعه آماری شامل افراد بالای 18 سال شهر تهران است. حجم نمونه برابر با 388 نفر است که از طریق فرمول کوکران تعیین شده است. روش نمونه‌گیری تصادفی مطبق براساس اختصاص سهمیه به هر سه گروه نسلی است که به‌صورت تصادفی انتخاب شده‌اند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها نیز پرسشنامه محقق‌ساخته است.
 
یافته‌ها: گروه‌های نسلی در نوع خرید و مقدار خرید با یکدیگر تفاوت معنادار دارند. در معیارهای خرید، تفاوتی در اهمیت قیمت و اهمیت نیاز بین گروه‌های مورد بررسی مشاهده نشد؛ ولی بین گروه‌های نسلی، در معیارهای اهمیت کیفیت، اهمیت برند و اهمیت پوشیده بودن تفاوت معنادار وجود دارد. البته در معیار اهمیت کیفیت بین جوانان با میان‌سالان و در معیار اهمیت برند نیز بین جوانان و میان‌سالان تفاوت معناداری مشاهده نشد؛ ولی این دو گروه در اهمیت برند تفاوت معناداری با بزرگ‌سالان دارند.
 
بحث و نتیجه‌گیری: مطالعه حاضر از وقوع آرام و تدریجی تغییر در معیارهای انتخاب پوشاک در بین گروه‌های نسلی حکایت دارد که نشان‌دهنده وجود تفاوت در نظام معنایی، ترجیحات اجتماعی و سرمایه فرهنگی گروه‌های نسلی است. این تشابهات و تمایزات معنایی از یک‌سو باعث ایجاد ترجیحات فرهنگی و اجتماعی ویژه شده که انسجام اجتماعی و تداوم فرهنگی را تداوم می‌بخشد و از سوی دیگر به استقلال گروهی و تمایز هویتی گروه‌های نسلی کمک کرده و با ایجاد تمایزات رفتاری، راه را برای تغییرات فرهنگی و اجتماعی در بلندمدت باز کرده است.
 
پیام اصلی: پوشاک به‌مثابه ابزار انتقال معنا و نشانه فرهنگی، تحت‌تأثیر رخدادهای فرهنگی و تحولات اجتماعی است و افراد از سبک پوشش به‌عنوان ابزاری برای نشان دادن هویت فردی و گروهی استفاده می‌کنند. نتایج حکایت از تغییرات اجتماعی آرام و تدریجی در معیارهای انتخاب و خرید پوشاک در بین نسل‌های مورد بررسی دارد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Selection and Consumption of Clothing as an Element of Intergenerational Social Distinction: Differences and Similarities

نویسندگان [English]

  • Forouzandeh Jafarzadehpour 1
  • Hossein Heidari 2
1 Associate Professor, Institute for Humanities and Social Studies, Academic Center for Education, Culture and Research (ACECR), Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Institute for Humanities and Social Studies, Academic Center for Education, Culture and Research (ACECR), Tehran, Iran
چکیده [English]

Background and Aim: Clothing serves as a significant marker of social distinction and a prominent cultural symbol. As both a cultural component and a symbolic element, the selection and consumption of clothing are under continuous evolution across generations. This study aims to investigate the differences and similarities in clothing choices across various generational groups to see how they change over the cohorts.
 
Data and Method: This research employed a survey methodology. The statistical population consisted of individuals aged 18 and above residing in Tehran. Utilizing Cochran's formula, a sample size of 388 participants was determined and subsequently selected through stratified random sampling with proportional allocation across three distinct generational groups. Data were collected using a researcher-made questionnaire.
 
Findings: The analysis revealed significant variations among generational groups in both the types and the volume of clothing purchases. While the perceived importance of price and basic need did not differ significantly across generations, notable distinctions emerged regarding the value placed on quality, brand, and modesty in clothing. Specifically, no statistically significant difference in the importance of quality was observed between youth and middle-aged individuals. Similarly, these two groups did not differ significantly in their consideration of brand importance. However, both youth and middle-aged individuals exhibited significant differences from older adults concerning the importance attributed to the brand.
 
Conclusion: The findings indicate gradual and incremental shifts in clothing selection criteria across generations. These shifts reflect underlying differences in their semantic systems, social preferences, and cultural capital. The observed semantic similarities and distinctions concurrently cultivate unique cultural and social preferences that contribute to social cohesion within and between groups and maintain cultural continuity. Simultaneously, these dynamics facilitate the development of group independence and the differentiation of generational identities, ultimately paving the way for behavioral distinctions and long-term cultural and social changes.
 
Key Message: Clothing, functioning as a medium for conveying meaning and a cultural marker, is shaped by cultural events and social changes. Individuals utilize their style of dress as a means to articulate both personal and group identity.  The findings suggest a gradual social shift occurred in the criteria guiding clothing selection and purchase among the generations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Clothing
  • Clothing selection criteria
  • Generations
  • Changes in dress
  • Cultural shift

مراجع

افراسیابی، حسین؛ میراب‌زاده، رویا. (1402). مؤلفه‌های خانوادگی مرتبط با مُدگرایی در میان دختران جوان شهر یزد. تداوم و تغییر اجتماعی، 2(1)، 151-165. https://doi.org/10.22034/jscc.2022.2814
افروغ، عماد؛ مهربانی‌فر، حسین. (1397). مطالعۀ چرخۀ مد لباس در جامعۀ ایران. زن در فرهنگ و هنر، 10(1)، 1-27. https://doi.org/10.22059/jwica.2018.247372.989
بهار، مهری؛ میرشاهی، عادل. (1394). مصرف پوشاک و ذائقه دینی. مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی، ۴(2)، ۳۵-۵۷.  http://journals.sabz.ac.ir/scds/article-1-170-fa.html
جوادی‌یگانه، محمدرضا؛ کشفی، سیدعلی. (1386). نظام نشانه‌ها در پوشش. مطالعات راهبردی زنان، 10(38)، 62-87. https://sid.ir/paper/93969/fa
طبیعی، منصور؛ حمیدی‌زاده، احسان؛ جوانمردی، فاطمه. (1402). عوامل اجتماعی مرتبط با سبک زندگی با تأکید بر الگوی تغذیه‌ای مصرف غذای بیرون‌بر در بین ساکنان 18 سال و بالاتر شهر شیراز. تداوم و تغییر اجتماعی، 2(2)، 415-434. https://doi.org/10.22034/jscc.2023.20115.1078
کیاوش، فرشته؛ آشوری، محمدتقی. (1398). نقش عوامل فرهنگی بر تحول لباس زنان از سلطنت ناصرالدین شاه تا پایان دوره قاجار. نامه هنرهای تجسمی و کاربردی، 12(26)، 85-104.  https://doi.org/10.30480/vaa.2019.1973.1270
مریدی، محمدرضا؛ رهگذر، فائزه. (1395). تحولات زیباشناختی مد لباس در ایران پس از انقلاب اسلامی. مبانی نظری هنرهای تجسمی، 1(2)، 95-107. https://doi.org/10.22051/jtpva.2017.3974
مهرمند، فریبا؛ خدری‌زاده، علی اکبر. (1397). فرآیند ایجاد و تغییر لباس نظامیان عصر قاجار. تاریخ و فرهنگ، 50(1)، 111-132.  https://doi.org/10.22067/jhc.v50i1.76713
Afrasiabi, H. and Mirabzadeh, R. (2023). How Family Factors Influence Fashion Tendency in Young Girls? A Survey in Yazd, Iran. Journal of Social Continuity and Change, 2(1), 151-165. [In Persian]. https://doi.org/10.22034/jscc.2022.2814
Afrough, E., & Mehrabanifar, H. (2018). The study of the fashion cycle in Iranian society. Woman in Culture and Arts, 10(1), 1–27. [In Persian]. https://doi.org/10.22059/jwica.2018.247372.989
Akdemir, N. (2018). Visible expression of social identity: The clothing and fashion. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(4), 1389–1397. https://doi.org/10.21547/jss.411181
Alam, M. S., Selvanathan, E. A., Selvanathan, S., & Hossain, M. (2019). The apparel industry in the post‐Multifiber Arrangement environment: A review. Review of Development Economics, 23(1), 454–474. https://doi.org/10.1111/rode.12556
Back, K. W. (2020). Modernism and fashion: A social psychological interpretation. In M. Barnard (Ed.), Fashion Theory: A Reader (2nd ed., pp. 398–407). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315099620
Bahar, M., & Mirshahi, A. (2015). Cultural Analysis of jeans and its relations with religious service: A case study. Journal of Socio-cultural Development Studies, 4(2), 35–57. [In Persian].  http://journals.sabz.ac.ir/scds/article-1-170-en.html
Barnard, M. (2013). Fashion as communication. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315013084
Baudrillard, J. (1998). The consumer society. SAGE Publications Ltd. https://doi.org/10.4135/9781526401502
Bennett, W. L., & Segerberg, A. (2012). The logic of connective action: Digital media and the personalization of contentious politics. Information, Communication & Society, 15(5), 739–768. https://doi.org/10.1080/1369118X.2012.670661
Blumer, H. (1969). Symbolic interactionism: Perspective and method. Prentice-Hall. https://archive.org/details/symbolicinteract0000unse_t4t1/page/n231/mode/2up
Bourdieu, P. (1984). Distinction: A social critique of the judgment of taste. Routledge & Kegan Paul. https://archive.org/details/distinctionsocia0000bour_x2u9
Bourdieu, P. (2006). Distinction a social critique of the judgement of taste. In D. Grusky (Ed.), Inequality: Classic Readings in Race, Class, and Gender (1st ed., pp. 287–318). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780429499838
Breward, C. (2003). Couture Culture: A Study in Modern Art and Fashion. https://doi.org/10.1093/jdh/16.4.351
Campbell, C. (2008). The romantic ethic and the spirit of modern consumerism. In M. Greco & P. Stenner (Eds.), Emotions: A Social Science Reader (1st ed., pp. 301–306). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315881393
Collins, R. (2018). Fashion acolytes or environmental saviours? When will young people have had ‘enough’? In M. Ingleby & S. Randalls (Eds.), Just Enough: The history, culture and politics of sufficiency (pp. 99–115). Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/978-1-137-56210-4_7
Crane, T. C., Hamilton, J. A., & Wilson, L. E. (2004). Scottish dress, ethnicity, and self‐identity. Journal of Fashion Marketing and Management: An International Journal, 8(1), 66–83. https://doi.org/10.1108/13612020410518709
Davis, F. (2020). Do clothes speak? What makes them fashion? In M. Barnard (Ed.), Fashion Theory: A Reader (pp. 225–235). Routledge.
DeLong, M. R., Bang, H., & Gibson, L. (2019). Comparison of patterns of dressing for two generations within a local context. Fashion, Style & Popular Culture, 6(1), 99–117. https://doi.org/10.1386/fspc.6.1.99_1
Giddens, A. (1991). Modernity and self-identity: Self and society in the late modern age. Polity Press.
Green, D. N. (2018). Fashioning Identity: Status Ambivalence in Contemporary Fashion. Dress, 44(1), 69–71. https://doi.org/10.1080/03612112.2018.1430711
Hamilton, J. A., & Hamilton, J. W. (1989). Dress as a reflection and sustainer of social reality: A cross-cultural perspective. Clothing and Textiles Research Journal, 7(2), 16–22. https://doi.org/10.1177/0887302X8900700203
Henninger, C. E., Alevizou, P. J., & Oates, C. J. (2016). What is sustainable fashion? Journal of Fashion Marketing and Management: An International Journal, 20(4), 400–416. https://doi.org/10.1108/JFMM-07-2015-0052
Humphreys, M., & Brown, A. D. (2002). Dress and identity: A Turkish case study. Journal of Management Studies, 39(7), 927–952. https://doi.org/10.1111/1467-6486.00318
Inglehart, R. (1981). Post-materialism in an environment of insecurity. American Political Science Review, 75(4), 880–900. https://doi.org/10.2307/1962290
Javadi Yeganeh, M., & Kashfi, S. A. (2007). The System of Signs in Clothing. Women's Strategic Studies, 10(38), 62–87. [In Persian].  https://sid.ir/paper/93969/fa
Johnson, K., Lennon, S. J., & Rudd, N. (2014). Dress, body and self: Research in the social psychology of dress. Fashion and Textiles, 1(Article 20), 1–24. https://doi.org/10.1186/s40691-014-0020-7
Kapferer, J. N. (2012). The luxury strategy: Break the rules of marketing to build luxury brands. Hogan Page. https://archive.org/details/luxurystrategybr0000kapf/page/400/mode/2up
Kawamura, Y. (2018). Fashion-ology: An introduction to fashion studies. Bloomsbury Visual Arts.
Kertakova, M., & Efremov, J. (2021). Fashion during the digital era period. Knowledge-International Journal, 49(6), 1301–1309. https://eprints.ugd.edu.mk/id/eprint/31378
Kiavash, F., & Ashuri, M. T. (2019). Influential factors on changing the cultural codes and evolution of Qajar women's dresses (from the reign of Nasir al-Din Shah to the end of the Qajar period). Journal of Visual and Applied Arts, 12(26), 85–104. [In Persian]. https://doi.org/10.30480/vaa.2019.1973.1270
Lenz, E. (2002). Dressing up: Clothing as A Visible Expression of Identity. Art Education, 55(5), 25–32. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00043125.2002.11651508
Mannheim, K. (1952). Essays on the Sociology of Knowledge (1st ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315005058
Mehrmand, F., & Khedrizadeh, A. A. (2018). Process of Designing and Changing Qajar Military Uniforms. Journal of History and Culture, 50(1), 111–132. [In Persian]. https://doi.org/10.22067/jhc.v50i1.76713
Moridi, M., & Rahgozar, F. (2017). Aesthetical Modifications in Iranian Costume Design after the Islamic Revolution. Theoretical Principles of Visual Arts, 1(2), 95–107. [In Persian].  https://doi.org/10.22051/jtpva.2017.3974
Niinimäki, K. (2010). Eco‐clothing, consumer identity and ideology. Sustainable Development, 18(3), 150–162. https://doi.org/10.1002/sd.455
Price, S. (2017). Dress to Protest: An Examination of Clothing as a Tool in Social Protest (Bachelor's Thesis). The Florida State University. https://repository.lib.fsu.edu/islandora/object/fsu%3A407356
Purhonen, S. (2016). Generations on paper: Bourdieu and the critique of generationalism. Social Science Information, 55(1), 94–114. https://doi.org/10.1177/0539018415608967
Raciniewska, A. (2023). Polish “Black Protests”: Political Dress and the Politics of Fashion. In R. Mahawatte & J. Willson (Eds.), Dangerous Bodies (pp. 117–146). Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1007/978-3-031-06208-7_7
Rubinstein, R. (2018). Dress codes: Meanings and messages in American culture. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780429495281
Schuman, H., & Scott, J. (1989). Generations and collective memories. American Sociological Review, 54(3), 359–381. https://doi.org/10.2307/2095611
Simmel, G. (1957). Fashion. American Journal of Sociology, 62(6), 541–558. https://doi.org/10.1086/222102
Szmigin, I., & Piacentini, M. (2018). Consumer behaviour. Oxford University Press.
Tabiee, M. , Hamidizadeh, E. and Javanmardi, F. (2024). The Social Determinants of Nutritional Lifestyle: The Study of Takeaway Food Consumption Patterns Among Adults in Shiraz, Iran. Journal of Social Continuity and Change, 2(2), 415-434. [In Persian]. https://doi.org/10.22034/jscc.2023.20115.1078
Thorisdottir, T. S., & Johannsdottir, L. (2020). Corporate social responsibility influencing sustainability within the fashion industry. A systematic review. Sustainability, 12(21), 9167. https://doi.org/10.3390/su12219167
Tseëlon, E. (1995). The masque of femininity: The presentation of woman in everyday life (Vol. 38). Sage. https://philpapers.org/rec/TSETMO
Twigg, J. (2015). Dress and age: The intersection of life and work. International Journal of Ageing and Later Life, 10(1), 55–67. https://doi.org/10.3384/ijal.1652-8670.15-55
Vänskä, A., & Gurova, O. (2022). The fashion scandal: Social media, identity and the globalization of fashion in the twenty-first century. International Journal of Fashion Studies, 9(1), 5–27. https://doi.org/10.1386/infs_00045_1
Veblen, T. (1899). The Theory of the Leisure Class: An Economic Study of Institutions. The Macmillan Company. https://archive.org/details/theoryofleisurec00vebl_2
Xue, K., Wang, L., Gursoy, D., & Song, Z. (2021). Effects of customer-to-customer social interactions in virtual travel communities on brand attachment: The mediating role of social well-being. Tourism Management Perspectives, 38, 100790. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2021.100790
Yang, J., Al Mamun, A., Reza, M. N. H., Yang, M., & Abd Aziz, N. (2024). Predicting the significance of consumer environmental values, beliefs, and norms for sustainable fashion behaviors: The case of second-hand clothing. Asia Pacific Management Review, 29(2), 179–194. https://doi.org/10.1016/j.apmrv.2024.01.001
Zhang, P. (2023). Effects of Social Media Influencer Marketing on Consumers’ In-Store Purchase Intentions (Doctoral dissertation, University of Newcastle). https://nova.newcastle.edu.au/vital/access/services/Download/uon:56279/ATTACHMENT01
تداوم و تغییر اجتماعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 03 اردیبهشت 1404

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار